KERNİKTERUS

Kernikterus, yenidoğan bebeklerde kanda aşırı bilirubin (hiperbilirubinemi) seviyeleri ile karakterize bir şekilde ortaya çıkan sarılığın nadir bir nörolojik komplikasyonudur. Nadir görülen bir komplikasyon olsa da tedavi edilmediğinde kalıcı beyin hasarına yol açabilecek kadar tehlikeli bir hal alabilir. Altında yatan temel neden aşırı bilirubin yüksekliği olan kernikterusta sarılığa ek olarak bebeklerde ajitasyon-agresiflik, sürekli ağlama, yetersiz beslenme ve nöbet gibi belirtiler görülür.

Kernikterus Nedir?

Kernikterus, bebeğin kanında çok fazla bilirubin bulunması sonucunda ortaya çıkan sarılıkta görülen nadir, ancak çok ciddi bir komplikasyondur. Teşhis edilip erken tedavi edilmediği durumlarda kalıcı beyin hasarına dönüşebilme riski bulunur.

Sarılık, yenidoğan bebeklerde sıklıkla görülen bir durumdur ve kanda fazla bilirubin bulunmasından kaynaklanır. Sarılık durumu cilt, gözlerin beyaz kısmı, diş etlerinin veya dilin altındaki bölgenin (mukoza zarları) sarı görünmesidir. Zamanla tedavi ile birlikte bilirubin seviyeleri normale döner ve sarılık geçer.

Ancak sarılığın bebeklerde ortaya çıkardığı bazı komplikasyonlar da söz konusudur. Bunlardan birisi de kernikterustur. Nörolojik bir komplikasyon olan kernikterus, her bebekte görülmez ve genellikle nadir bir durumdur; ancak tedavi edilmediği takdirde kalıcı beyin hasarına yol açma tehlikesi barındırdığı için ciddiye alınmalıdır. Sarılık belirtilerine ek olarak bebekte aşırı ağlama krizleri, yemek yememe ve nöbetlere rastlandığında acilen bir doktora başvurmak hayati önem taşır.

Kernikterus Evreleri Nelerdir?

Kernikterus kendi içinde 3 evreye ayrılır ve her evrede farklı semptomlar görülür:

1.       Erken evre: Beslenme ve emmede zorluk, çok uykulu olma, düşük kas tonusu ve yüksek seslere tepkisizlik (irkilme refleksi) gibi belirtiler erken evrede görülür.

2.       Orta evre: Sinirlilik, yüksek perdeden ağlama krizleri ve yüksek kas tonusu (kaslarda gerginlik) belirtileri orta evrede ortaya çıkar.

3.       Son evre: Beslenmeme, kaslarda sertlik (boyun iyice arkaya doğru eğilmiş, sırt kamburlaşmış) ve nöbetler gibi ciddi belirtiler ise kernikterusun son evresinde kendini gösterir. Son evre kernikterus çok ciddi ve yaşamı tehdit edici bir noktaya gelebilir. Bebeğinizde sarılığa ek olarak başka semptomlar olduğunu fark eder ve de bir anormallik hissederseniz vakit kaybetmeden bir doktora başvurmanız gerekir.

Kernikterus Neden Olur?

Nörolojik bir durum olan kernikterus, bebeklerde tedavi edilmeyen sarılığın nadir fakat ciddi bir komplikasyonudur. Aşırı bilirubinin beyne veya merkezi sinir sistemine zarar vermesiyle oluşur. Bebeğin karaciğeri yüksek bilirubinden yeteri kadar kurtulamaz ve sarılık meydana gelir. Sarılıkla birlikte de kernikterus oluşma riski doğar.

Kernikterus tıbbi açıdan ise kanda konjuge olmayan bilirubin (dolaylı bilirubin) seviyeleri, atılımın azalmasına ve bilirubin üretiminin artmasına yol açan herhangi bir olaydan dolayı 25 mg/dl'yi geçtiğinde ortaya çıkması şeklinde de ifade edilebilir.

Kernikterus Belirtileri Nelerdir?

Nörolojik bir sarılık komplikasyonu olan kernikterus nadirdir, ancak ciddi belirtilere yol açabilir. Bu belirtilerin arasında bebekte görülen ağlama krizleri, ajitasyon-agresiflik, yemek yememe, nöbetler, kas tutulması ve yüksek seslere tepkisizlik yer alır. Bahsi geçen bu belirtiler, kernikterus evresine göre değişkenlik gösterebilir.

Kernikterus belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Ağlama krizleri

• Ajitasyon-agresiflik

• Beslenme problemi

• Nöbetler

• Kas tutulması

• İstemsiz kas hareketleri

• Yüksek seslere tepkisizlik

• Uyuşukluk

• Ateş

• Kusma

Sarılığa ek olarak kernikterusa işaret eden belirtiler söz konusu olduğunda acilen bir doktora müracaat ediniz. Zira erken teşhis edilip tedavi edilmeyen kernikterus vakaları beyin hasarına sebebiyet verebilir.

Kernikterus Nasıl Teşhis Edilir?

Kernikterus için öncelikle bebeğe sarılık teşhisi koyulması gerekir. Çünkü kernikterus sarılığa bağlı ortaya çıkan bir komplikasyondur. Sarılık teşhisi ile birlikte bebekte kernikterusa işaret eden belirtiler söz konusuysa ışık ölçer testi ve bilirubin kan testi yapılabilir. Bilirubin kan testi için bebeğin topuğundan kan alınır (topuk kanı) ve incelenir.

Kernikterus Tedavisi Nasıl Yapılır?

Kernikterus tedavisinde, yenidoğan sarılığının tedavisinde de kullanılan kan değişimi (exchange transfüzyon) yöntemi kullanılır. Bununla birlikte ışık terapisi (fototerapi) ve intravenöz immünoglobulinler (IVIG) tedavisi de kernikterus için uygulanabilecek tedavi yöntemleri arasında yer almaktadır. En doğru tedaviye ise doktor tarafından karar verilir.

KERNİKTERUS HAKKINDA SIKÇA SORULAN SORULAR

1.       “Kernikterus sarılık mı?”

Kernikterus, sarılığın beyinde kalıcı hasara yol açabilme riski bulunan nörolojik bir komplikasyonudur. Bebekte sarılık ortaya çıktıktan sonra nadir de olsa görülebilir. Sarılıkla aynı şey değildir.

2.       “Kernikterus risk faktörleri nelerdir?”

Kernikterusun başlıca risk faktörü bebeğin sarılık olmasıdır. Bununla birlikte 37 haftadan önce erken dünyaya gelinmesi, iyi beslenilmemesi ve ailede yenidoğan sarılığı öyküsü olması kernikterus riskini artırabilir.

3.       “Kernikterus için tehlikeli bilirubin seviyeleri kaçtır?”

Kernikterus teşhisi için bebeğin kanındaki toplam serum bilirubin (Total bilirubin) seviyesi ölçülür. Normal bir bilirubin seviyesi 0,1 ila 1,2 mg/dl'dir (desilitre başına miligram). Sarılık belirtileri, bilirubin seviyesi 2,0 mg/dl olduğunda ortaya çıkar. 25 mg/dl veya daha yüksek bir test sonucu ise yüksek bilirubini gösterir ve kernikterus riski doğar.

4.       “Kernikteruslu bir bebek iyileşir mi?”

Sarılık sonrası ortaya çıkan kernikterus erken teşhis edildiği takdirde kalıcı bir şekilde iyileşebilir, ancak tedavisinde geç kalınırsa nörolojik açıdan tehlikeli bir durum yaşanabilir.