ÇOCUKLARDA UYKUDA SALYA AKMASI NEDEN OLUR?

Uyurken salya akması ya da bilimsel adıyla “siyalorre”, vücudun doğal fizyolojik bir sürecinin bir yansıması olmakla birlikte, aşırı salya akması söz konusuysa, sinir, sindirim ya da diş sağlığı ile ilgili de yaşanıyor olabilir. Çoğu insan için sadece estetik bir rahatsızlık kaynağı olsa da bazı durumlarda belirtilen sorunların tezahürü olabilir.

Uyurken Ağızdan Salya Akması Nedenleri Nelerdir?

A)     Çocuklarda Uyurken Ağızdan Salya Akması Nedenleri:

Çocuklarda uyurken ağızdan salya akması, özellikle bebeklik ve erken çocukluk döneminde oldukça yaygın ve genellikle normal kabul edilen bir durumdur. Bununla birlikte, bazı durumlarda altında yatan belirli nedenler olabilir:

1. Gelişimsel faktörler: Bebeklerde ve küçük çocuklarda yutma kasları henüz tam olarak gelişmediği için tükürüğü yutmakta zorlanabilirler.

2. Diş çıkarma (teething) dönemi: Diş çıkarma sürecinde, tükürük bezleri daha fazla tükürük üreterek ağızdaki rahatsızlığı hafifletmeye çalışır. Bu durum, salya akışının artmasına yol açar.

3. Burun tıkanıklığı: Çocuklarda burun tıkanıklığı, alerjik rinit, geniz eti ve bademcik büyümesi gibi faktörlere bağlı olarak yaygın görülür. Ağızdan nefes alma, salya akmasını tetikler.

4. Bağırsak parazitleri: Uyurken salya akması kıl kurdu, vb. parazit enfeksiyonlarının bir belirtisi olabilir. Uyurken salya akması, bilhassa karın ağrısı ve iştahsızlık gibi diğer belirtilerle birlikte görüldüğünde bu husus dikkate alınmalıdır.

5. Nörolojik durumlar: Nadiren de olsa serebral palsi (CP) gibi nörolojik bozukluklar, yutma fonksiyonlarını etkileyerek çocuklarda salya akmasına neden olabilir.

B)      Yetişkinlerde Uyurken Ağızdan Salya Akması Nedenleri:

Yetişkinlerde uyurken ağızdan salya akması, genellikle uyku pozisyonu, burun tıkanıklığı, reflü gibi sindirim sistemi rahatsızlıkları veya kullanılan ilaçlar gibi faktörlerle ilişkilendirilir:

1. Yanlış uyku pozisyonu: Yan veya yüzüstü uyumak, yerçekiminin etkisiyle tükürüğün ağızdan dışarı akmasına neden olabilir. Uyurken yanlış pozisyonu tercih etmek, çoğu yetişkin için en sık rastlanan nedendir.

2. Ağızdan nefes alma alışkanlığı: Burun tıkanıklığı, allerji veya sinüzit gibi durumlar nedeniyle burundan yeterince nefes alamayan yetişkinler, ağızdan nefes almaya başlar. Açık kalan ağız, salyanın kolayca dışarı akmasına yol açar.

3. Obstruktif (tıkayıcı) uyku apnesi ve horlama: Horlama ve uyku apnesi, uyku sırasında solunum yolunun daralması veya tıkanmasıyla kendini gösteren ciddi uyku bozukluklarıdır. Bu durumlar, yetişkinlerde ağızdan nefes almaya ve dolayısıyla gece uyurken ağızdan salya akmasını artırmaya neden olur.

4. Gastro-özofageal reflü hastalığı (GERD): Mide asidinin yemek borusuna geri kaçması, tükürük bezlerinin aşırı tükürük üretmesine yol açarak bu duruma katkıda bulunabilir.

5. Nörolojik hastalıklar ve nöromüsküler bozukluklar: Parkinson hastalığı, felç (inme), ALS, serebral palsi (CP) gibi nörolojik durumlar, yutma refleksini kontrol eden kasları etkileyebilir. Bu hastalıklarda kas koordinasyonunun bozulması, tükürüğün yutulmasını zorlaştırarak yetişkinlerde uyurken salya akmasına neden olabilir.

6. İlaç kullanımı: Anti-psikotikler ve anti-depresanlar gibi bazı ilaçların yan etkisi olarak tükürük üretimi artabilir.

Pis Kokulu Salya Akması Neden Olur?

Uyurken ağızdan pis kokulu salya akması, genellikle ağız ve boğazda biriken bakterilerin etkisiyle oluşur. Bu durumun altında, yetersiz ağız bakımı, reflü ya da uyku apnesi gibi nedenler bulunabilir:

1. Yetersiz ağız hijyeni: Ağızda kalan yiyecek artıkları, bakterilerin çoğalması için uygun bir ortam yaratır ve bu da kötü kokuya yol açar.

2. Dişleri fırçalamama, dişeti hastalıkları ve diş çürükleri: Dişleri düzenli fırçalamamak, dişeti iltihapları ve çürükler, ağızdaki bakteri yükünü artırır ve kokulu salyaya neden olabilir.

3. Sinüzit ve geniz akıntısı: Burun ve sinüslerden gelen iltihaplı akıntılar, boğaza akarak ağızda kötü kokuya neden olabilir.

4. Gastro-özofageal reflü hastalığı (GERD): Mide asidinin ağza gelmesi yani reflü, ağızdaki pH dengesini bozarak kötü bir koku yaratabilir.

5. Uyku apnesi: Ağızdan nefes alma, ağız kuruluğuna yol açar. Ağızdaki tükürük akışının azalması, bakterilerin çoğalmasını kolaylaştırarak kötü koku oluşumuna zemin hazırlar.

Uykuda Salya Akması Nasıl Önlenir?

Uyurken salya akması, altta yatan nedenlere bağlı olarak burun tıkanıklığını gidermek, uygun uyku pozisyonunu tercih etmek, ağız hijyenine önem göstermek gibi farklı yöntemlerle önlenebilir. Etkili olabilecek bazı yöntemler şunlardır:

1. Uyku pozisyonunu değiştirmek: Sırtüstü uyumayı denemek, salyanın ağızda birikmesini ve dışarı akmasını engellemenin en basit ve en etkili yoludur. Yüksek yastık veya reflü yastığı kullanmak da başın daha yukarıda kalmasını sağlayarak tükürüğün geri akışını kolaylaştırabilir.

2. Burun tıkanıklığını gidermek: Burun tıkanıklığı, salya akmasının en sık görülen nedenlerinden biridir. Allerji, soğuk algınlığı veya sinüzit gibi durumlar nedeniyle oluşan burun tıkanıklığını gidermek için burun spreyleri, tuzlu su gargaraları veya buhar banyoları kullanılabilir.

3. Ağız ve diş hijyenine dikkat etmek: Düzenli diş fırçalama, diş ipi kullanma ve gargara yapma, ağız içindeki bakteri sayısını azaltarak hem salya akmasını, hem de kötü koku oluşumunu önlemeye yardımcı olabilir.

4. Yaşam tarzı değişiklikleri: Uyku öncesi alkol tüketimini azaltmak, yatmadan hemen önce süt içip yatmamak, akşam belli bir saatten sonra yemek yememek, ağır yemeklerden kaçınmak ve kilo vermek, özellikle horlama ve uyku apnesi kaynaklı salya akmasını önlemede etkili olabilir. Sigarayı bırakmak da genel solunum sağlığını iyileştirerek bu durumu hafifletebilir.

Uyurken Salya Akmasının Tedavisi Var mı?

Uyurken salya akmasının tedavisi, bu duruma yol açan temel nedene bağlıdır. Eğer salya akması basit bir uyku pozisyonu veya burun tıkanıklığından kaynaklanıyorsa, yukarıda bahsedilen önleme yöntemleri genellikle yeterli olacaktır. Fakat altta yatan daha ciddi bir sağlık sorunu varsa, bu durumun tedavi edilmesi uyurken ağızdan salya akmasını kalıcı olarak durdurmak için en önemli adımdır:

1. Uyku apnesi tedavisi: Uyku apnesi teşhisi konulmuş kişilerde, CPAP (Sürekli Pozitif Havayolu Basıncı) cihazı kullanılması veya ağız içi aparatlar, hava yolunu açık tutarak ağızdan nefes almayı engeller ve bu sayede salya akmasını durdurabilir.

2. Reflü tedavisi: Gastro-özofageal reflü hastalığı (GERD) nedeniyle oluşan salya akması, uzman hekim kontrolünde mide asidini dengeleyen ilaçlar ve beslenme düzenindeki ve saatindeki değişikliklerle tedavi edilebilir.

3. Ağız ve diş sağlığı tedavisi: Dişeti iltihabı veya diğer ağız enfeksiyonları gibi durumlar, diş hekimi tarafından yapılacak uygun tedavilerle giderilir.

4. Nörolojik durumların tedavisi: Nörolojik hastalıklar nedeniyle oluşan yutma güçlüğü için yutma terapisi veya bazı durumlarda botoks enjeksiyonları gibi tedaviler uygulanabilir.

5. Parazit tedavisi: Uyurken salya akması parazit kaynaklı ise, uzman hekim tarafından reçete edilen anti-parazitik ilaçlarla kıl kurdu, vb. enfeksiyonlar tedavi edilebilmektedir.

Uyurken Ağızdan Salya Akması için Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

Uyurken salya akması genellikle zararsız olsa da, bazı belirtilerle birlikte görüldüğünde bir uzman hekime başvurmak önemlidir. Bu tür durumlarda bir uzman hekime başvurmak, altta yatan nedeni tespit ederek uygun tedaviye başlamak için hayati önem taşır:

1. Uyku sırasında nefes durması: Bu durum uyku apnesinin habercisi olabilir.

2. Yutkunma güçlüğü: Yutma refleksinde bir problem olduğunu gösterebilir.

3. Pis kokulu salya: Ağız hijyenine rağmen devam eden kötü koku, enfeksiyon veya sindirim sistemi sorunlarına işaret edebilir.

4. Konuşma zorluğu veya yüz kaslarında zayıflık: Nörolojik bir hastalığın belirtisi olabilir.

Uyurken Ağızdan Salya Akması ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

1.       “Salya akması hangi hastalığın belirtisidir?”

Uyurken salya akması, genellikle basit nedenlerle oluşsa da bazı durumlarda uyku apnesi, gastro-özofageal reflü hastalığı (GERD), Parkinson hastalığı, felç (inme), serebral palsi (CP) gibi nörolojik hastalıklar veya bağırsak parazitlerinin belirtisi olabilir. Bu durumun hangi hastalığın belirtisi olduğunu anlamak için bir uzman hekime başvurmak gereklidir.

2.       “Uyurken ağızdan salya akması için hangi doktora gidilir?”

Uyurken salya akması, birçok farklı nedenden kaynaklanabileceği için duruma ve hastanın yaşına göre farklı uzmanlıklara danışılabilir. Genel bir değerlendirme için öncelikle çocuklarda Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları uzmanına, yetişkinlerde ise aile hekimine veya bir Dahiliye uzmanına müracaat edebilirsiniz. Eğer burun kaynaklı bir sorun düşünülüyorsa bir Kulak-Burun-Boğaz (KBB) uzmanına, nörolojik bir hastalık şüphesi varsa hastanın yaşına göre bir Çocuk Nörolojisi veya Erişkin Nöroloji uzmanına veya sindirim sistemi kaynaklı bir sorun varsa hastanın yaşına göre bir Çocuk Gastroenteroloji ve Erişkin Gastroenteroloji uzmanına başvurabilirsiniz. Eğer horlama veya uyku apnesi gibi uykuyla ilgili bir bozukluk şüphesi varsa, bir uyku kliniğinde muayene olmak gerekebilir.

3.       “Ağızdan salya akmasına ne iyi gelir?”

Ağızdan salya akmasına iyi gelen yöntemler, altta yatan nedene bağlıdır. Uyku pozisyonunu değiştirmek, burun tıkanıklığını gidermek, yastığı yükseltmek veya reflü yastığı kullanmak, yatmadan önce süt içmekten ve ağır yemeklerden kaçınmak, dişleri düzenli fırçalamak ve ağız hijyenine dikkat etmek ağızdan salya akması durumuna iyi gelebilir.

4.       “Uyurken salya akmasına çözüm var mı?”

Evet. Uyurken salya akmasının çözümü, altta yatan nedenin tedavi edilmesidir. Örneğin, uyku apnesi için CPAP cihazı, reflü için ilaç tedavisi veya burun tıkanıklığı için burun spreyleri, allerji ilaçları ve geniz eti-bademcik ameliyatı gibi yöntemlerle bu durum giderilebilmektedir.

5.       “Ağızda beyaz salya neden olur?”

a.       Ağız kuruluğu

b.      Dehidratasyon (susuzluk)

c.       Pamukçuk, vb. mantar enfeksiyonları

d.      Bazı ilaçların yan etkileri

e.      Ağızda biriken bakteriler

6.       “Ağzı açık uyumanın nedenleri nelerdir?”

a.       Burun tıkanıklığı

b.      Geniz eti ve bademcik büyüklüğü

c.       Allerji

d.      Uyku apnesi

7.       “Uyurken ağızdan nefes almamak için ne yapmalı?”

Uyurken ağızdan nefes almamak için öncelikle burun tıkanıklığına neden olan durumların tedavi edilmesi gerekir. Yüksek yastık veya reflü yastığı kullanmak, sırtüstü uyumak, tuzlu su spreyleri kullanmak veya bir Kulak-Burun Boğaz (KBB) uzmanına danışarak burun açıcı operasyonları değerlendirmek etkili olabilir.

8.       “Ağızdan nefes almak dişleri çürütür mü?”

Evet. Ağızdan nefes almak, ağız kuruluğuna neden olduğu için diş çürüklerine zemin hazırlar. Tükürük, dişleri temizleyerek ve asitleri nötralize ederek çürük oluşumunu engeller. Ağız kuruluğu durumunda bu koruyucu mekanizma zayıflar, bu da diş çürükleri ve dişeti hastalıkları riskini artırır.