PITYRIASIS ALBA (TEMRE)

Pityriasis alba ya da halk arasında bilinen adıyla temre, ciltte pigmentasyon kaybı sonucu oluşan, genellikle açık renkli, pullu lekelerle kendini gösteren iyi huylu bir cilt hastalığıdır. Cilt sağlığı, genel yaşam kalitesini doğrudan etkileyen önemli bir alandır. Vücudumuzun en büyük organı olan cildimiz, dış etkenlere karşı bir bariyer görevi görürken, çeşitli içsel ve dışsal faktörlere bağlı olarak farklı rahatsızlıklarla karşılaşabilir. Temriye adıyla da anılan bu durum, genellikle zararsız kabul edilse de, kişide estetik kaygılara ve kaşıntı rahatsız edici semptomlara yol açabilir.

Pityriasis Alba (Temre) Nedir?

Tıbbi adıyla Pityriasis alba, kaşıntılı veya döküntülü lekelere neden olabilen, egzama, sedef hastalığı, saçkıran benzeri bir cilt hastalığıdır. Cilt hücrelerinin normalden daha hızlı çoğalması nedeniyle ciltte pembemsi ve kırmızı halkalar halinde ortaya çıkar. Bu durum, özellikle çocuklarda ve gençlerde daha sık görülmekle birlikte, her yaş grubunda ortaya çıkabilir. Halk arasında yaygın olarak tercih edilen "temre" veya "temriye" terimleri, bu cilt lezyonlarının yüzeysel, pullu ve bazen de beyazımsı görünümüne ithafen kullanılır. Clt yüzeyinde pigmentasyon kaybına bağlı olarak açık renkli lekelerin oluşmasıyla belirginleşen kronik bir cilt sorunudur. Genellikle yaz aylarında güneşlenme sonrasında daha da belirgin hale gelir, çünkü çevredeki cilt bronzlaşırken, temre olan bölgeler açık renkte kalır. Ciltte melanin üretiminin geçici veya kalıcı olarak bozulmasından kaynaklanmaktadır.

Pityriasis Alba (Temre) Belirtileri Nelerdir?

Bu hastalığın belirtileri genellikle belirgin olup, hastalığın tanınmasında önemli ipuçları sunar:

1. Ciltte renk değişiklikleri: En belirgin özellik, ciltte normalden daha açık renkli, genellikle beyazımsı veya soluk pembe renkte lekelerin oluşmasıdır. Bu lekeler, çevredeki sağlıklı ciltten net bir şekilde ayrılır ve özellikle yaz aylarında güneşlenme sonrasında çevredeki cildin bronzlaşmasıyla daha da belirginleşir.

2. Pullanma, pullu görünüm: Lekelerin yüzeyi hafif pullu olabilir. Bu pullanma, cildin kurumasına bağlı olarak artabilir. Cildin bariyer fonksiyonunun zayıflaması nedeniyle oluşan kuruluk, pul pul dökülmeye yol açabilir.

3. Hafif veya orta derecede kaşıntı: Özellikle kuru havalarda veya cilt nemlendiricisi kullanılmadığında lekelerde hafif veya orta derecede kaşıntı görülebilir. Kaşıntı, genellikle çok rahatsız edici boyutlara ulaşmasa da, nadiren bazı kişilerde yaşam kalitesini etkileyebilir.

4. Hafif kızarıklık: Çok sık görülmese de, özellikle ilk evrelerde veya tahriş durumunda hafif bir kızarıklık eşlik edebilir. Ancak bu kızarıklık, genellikle lezyonların başlangıç aşamasında veya mekanik tahriş sonrasında ortaya çıkar ve çok da baskın bir belirti değildir.

5. Lokal izler: Temre genellikle yanaklar, alın ve çene gibi yüz çevresi başta olmak üzere boyun, kollar ve bacaklar gibi güneşe maruz kalan bölgelerde görülür. Bu bölgeler, güneş ışınlarına daha fazla maruz kaldığı için pigmentasyon dengesizliklerinin ortaya çıkma riski çok daha yüksektir.

6. Belirsiz sınırlar: Lekelerin sınırları genellikle belirsizdir ve yavaş yavaş normal cilde karışır. Bu durum, vitiligo gibi keskin sınırlı diğer pigmentasyon bozukluklarından ayrımını sağlar.

Pityriasis Alba (Temre) Neden Olur?

Bu hastalığın kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir, ancak çok çeşitli faktörlerin bir araya gelerek bu duruma yol açtığı düşünülmektedir. Potansiyel nedenler ve tetikleyici faktörler şunlardır:

1.       Güneş maruziyeti: Güneş ışınlarına aşırı maruz kalmak, özellikle korunmasız ciltte melanin üretimini etkileyerek temre oluşumunu tetikleyebilir veya mevcut lekelerin daha da belirgin hale gelmesine neden olabilir. UV ışınları, cildin kendini koruma mekanizmasını bozarak pigmentasyon dengesizliğine yol açabilir.

2.       Kuru cilt (Kserozis): Cildin doğal nem bariyerinin zayıflaması ve aşırı kuruluk, cildin tahriş olmasına ve temre benzeri lezyonların oluşumuna zemin hazırlayabilir. Özellikle kış aylarında düşük nem oranı ve sık banyo yapma gibi alışkanlıklar cildin kurumasına neden olabilir.

3.       Atopik dermatit-egzama: Temre, genellikle atopik dermatit-egzama öyküsü olan kişilerde daha sık görülür. Egzama, cildin bariyer fonksiyonunu bozarak iltihaplanmaya ve pigmentasyon bozukluklarına yol açabilir. Atopik cilt yapısına sahip bireylerde cildin nem tutma kapasitesi düşüktür, bu da temre riskini artırabilir.

4.       İklim koşulları: Kuru ve soğuk iklimler, cildin nem dengesini bozarak temre oluşumunu destekleyebilir. Tam tersine, yaz aylarında yoğun güneş maruziyeti de tetikleyici olabilir.

5.       Hijyen alışkanlıkları ve kimyasallar: Çok sık ve çok sıcak suyla duş almak, cildin doğal yağlarını uzaklaştırarak kurumasına neden olabilir. Bu durum, özellikle hassas ciltlerde temre riskini arttırabilir. Ayrıca sert sabunlar, alkol bazlı temizleyiciler ve tahriş edici kimyasallar da cildin doğal yağ tabakasını bozarak kuruluğa ve hassasiyete yol açabilir. Bu da temre oluşumu için uygun bir ortam yaratabilir.

6.       Genetik yatkınlık: Temre aile öyküsü veya atopik dermatit-egzama aile öyküsü bulunan kişilerde temre görülme olasılığı daha yüksek olabilir. Genetik faktörlerin cildin bariyer fonksiyonu ve bağışıklık tepkileri üzerindeki etkisi günümüzde halen araştırılmaktadır.

7.       İmmün sistem (Bağışıklık sistemi): Cildin bağışıklık sisteminin çevresel faktörlere veya içsel tetikleyicilere verdiği anormal bir yanıt da temre oluşumunda rol oynayabilmektedir. Bu da, iltihaplanma süreçlerinin pigment hücrelerini etkilemesiyle ilişkilendirilebilir.

Pityriasis Alba (Temre) Teşhisi Nasıl Konulur?

Temre genellikle diğer ciddi cilt hastalıklarıyla karıştırılmaz, ancak benzer görünümde olan durumların ayırıcı tanısı önemlidir. Bu nedenle bir dermatoloğun değerlendirmesi, doğru teşhis ve uygun tedavi planının oluşturulması için kritik öneme sahiptir. Dermatolog; ciltteki lekelerin görünümünü, boyutunu, rengini ve yayılımını değerlendirir. Teşhis sürecinde şu adımlar izlenmektedir:

1.       Hasta öyküsü: Uzman hekim, hastanın cilt sağlığı geçmişini, atopik dermatit-egzama gibi eşlik eden durumları, güneşlenme alışkanlıklarını ve kullanılan cilt bakım ürünlerini sorgulayabilir. Bu bilgiler, teşhisin doğruluğunu artırır.

2.       Fizik muayene: Dermatolog, ciltteki lezyonları gözle inceler. Temrenin açık renkli, pullu, genellikle yüz ve kollarda yerleşimi olan tipik özellikleri, teşhis için önemli ipuçları sağlar.

3.       Wood lambası muayenesi: Şüpheli durumlarda, “Wood lambası” adı verilen özel bir mor ötesi ışık kaynağı kullanılabilir. Wood lambası altında temre lezyonları genellikle daha az belirgin hale gelirken, vitiligo gibi benzeri pigmentasyon bozuklukları farklı bir floresan gösterebilir. Bu da, ayırıcı tanıda yardımcı olabilen bir unsurdur.

4.       Deri kazıntısı veya biyopsi: Genellikle gerekli olmasa da, benzer semptomlarla seyreden mantar enfeksiyonu ya da vitiligo gibi diğer cilt hastalıklarını ekarte etmek için nadiren deri kazıntısı veya biyopsi örneği alınabilir. Bu örnekler laboratuvarda incelenerek kesin teşhis konulmasına yardımcı olur. Özellikle teşhisin net olmadığı veya tedaviye yanıt vermeyen vakalarda başvurulur.

Pityriasis Alba (Temre) Tedavisi Nasıl Yapılır?

Bu hastalığın tedavisi, semptomları hafifletmeye ve cildin doğal rengine kavuşmasına yardımcı olmaya odaklanır. Temre, çoğu kez kendiliğinden iyileşebilen iyi huylu bir durumdur; ancak tedavi süreci lezyonların yaygınlığına, şiddetine ve hastanın yaşına göre değişebilir:

A)     Medikal tedavi yöntemleri:

1. Topikal kremler: Hafif-orta şiddetteki vakalarda, düşük potensli topikal kortikosteroid kremler veya merhemler, ciltteki iltihabı ve kaşıntıyı azaltmak için kısa süreli kullanılabilir. Ancak uzun süreli ve yüksek potensli kortikosteroid kullanımı ciltte incelme ve diğer yan etkilere yol açabileceğinden, mutlaka uzman hekim kontrolünde kullanılmalıdır.

2. Kalsinörin inhibitörleri: Özellikle yüz gibi hassas bölgelerdeki temre lezyonları için kullanılabilir. Bu etken maddelere sahip ilaçlar, bağışıklık sistemini baskılayarak iltihabı azaltır ve kortikosteroidlere göre daha az yan etki yapma potansiyeline sahiptir.

3. Nemlendiriciler: Cildin nem bariyerini güçlendirmek ve kuruluğu önlemek, temre tedavisindeki en temel adımdır. Yoğun nemlendiriciler, cildin su kaybını azaltarak pullanmayı ve kaşıntıyı hafifletir. Günde birkaç kez, özellikle banyo sonrasında nemlendirici kullanmak önemlidir. Üre, laktik asit veya gliserin içeren nemlendiriciler tercih edilebilir.

4. Topikal pigmentler: Bazı durumlarda, pigmentasyonun geri kazanılmasına yardımcı olmak amacıyla özel topikal ajanlar denenebilir. Ancak bu tür tedaviler genellikle temre için tedavide ilk tercih değildir ve de sınırlı etkinlik gösterir.

B)      Evde bakım önerileri:

1. Güneş koruması: Güneş ışınlarına karşı cildi korumak, temrenin belirginleşmesini önlemek ve iyileşme sürecini desteklemek için çok önemlidir. Geniş spektrumlu, en az SPF 30 faktörlü güneş koruyucu kremlerin düzenli olarak kullanılması, güneşe maruz kalma süresinin kısıtlanması ve koruyucu giysiler giyilmesi önerilir. Güneş kremi, dışarı çıkmadan en az 30 dakika önce uygulanmalı ve her 1,5-2 saatte bir tekrarlanmalıdır.

2. Cilt nemlendirme: Düzenli ve etkili cilt nemlendirmesi, cildin bariyer fonksiyonunu onarmak ve kuruluğu gidermek için olmazsa olmazdır. Banyo veya duş sonrası nemli cilde, kokusuz ve hipoallerjenik nemlendiriciler uygulanmalıdır.

3. Hafif temizlik ürünleri: Cildin doğal nemini korumak için nazik, sabun içermeyen temizleyiciler kullanılmalıdır. Agresif temizlik ürünleri ve sıcak su, cildi kurutarak temre lezyonlarını daha da kötüleştirebilir. Ilık suyla kısa süreli duşlar tercih edilmelidir.

4. Tahrişten kaçınma: Cildi kaşımaktan, sert fırçalamaktan veya tahriş edici kumaşlarla temas ettirmekten kaçınılmalıdır. Pamuklu ve nefes alabilen giysiler tercih edilmelidir.

5. Beslenme: Dengeli ve sağlıklı beslenme, genel cilt sağlığı açısından da oldukça önemlidir. Özellikle antioksidan açısından zengin gıdaların tüketimi cilt bariyerini güçlendirir.

Pityriasis Alba (Temre) Nasıl ve Ne Kadar Sürede Geçer?

Temre genellikle birkaç ay içinde kendiliğinden iyileşme eğilimindedir, ancak bazı durumlarda bu süreç 1 yıla kadar uzayabilir. Özellikle yaz aylarında güneşlenme ile daha da belirgin hale gelen lekeler, kış aylarında soluklaşabilir veya tamamen kaybolabilir. Tedavi ve cilt bakımı önerilerine uyulması, iyileşme sürecini hızlandırır ve lezyonların tekrarını önlemeye yardımcı olur. Temre, kalıcı bir pigment kaybına yol açmaz ve genellikle iz bırakmadan iyileşir. Fakat çok nadir durumlarda kalıcı renk farklılıkları görülebilir.

Pityriasis Alba (Temre) ile Benzer Cilt Hastalıkları Arasındaki Farklılıklar

• Vitiligo: Vitiligo, ciltte melanin üreten hücrelerin tamamen yok olması sonucu oluşan, keskin sınırlı, süt beyazı lekelerle kendini gösterir. Temreden farklı olarak, vitiligoda cilt yüzeyinde pullanma veya iltihaplanma görülmez ve lekeler kalıcıdır.

• Pityriasis Versikolor (Sam mantarı): Ciltte mantar enfeksiyonu sonucu oluşan açık veya koyu renkli, pullu lekelerle kendini gösterir. Genellikle göğüs ve sırt gibi terli bölgelerde ortaya çıkar ve kaşıntılı olabilir. Mantar önleyici ilaçlarla tedavi edilir.

• Hipopigmente güneş lekeleri: Bazı kişilerde aşırı güneşlenmeye bağlı olarak ciltte geçici veya kalıcı açık renkli güneş lekeleri oluşabilir. Bunlar genellikle temreden farklı bir görünüme sahiptir ve pulsuzdur.

• Egzama sonrası hipopigmentasyon: Şiddetli egzama atakları sonrasında, iyileşen cilt bölgelerinde geçici olarak pigmentasyon kaybı yani açık renkli lekeler görülebilir. Bu lekeler, iltihaplanma sürecinin pigment hücrelerini etkilemesiyle ilişkilidir.

Pityriasis Alba (Temre) Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

1.       “Pityriasis Alba (Temre) nedir?”

Genellikle iyi huylu ve kendiliğinden düzelme eğilimi gösteren bir cilt rahatsızlığıdır. Ancak estetik kaygılara ve kaşıntı gibi rahatsız edici semptomlara yol açabilir. Hastalığın nedenleri tam olarak kanıtlanmamış olsa da, güneş maruziyeti, kuru cilt ve atopik yatkınlık gibi faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Temre teşhisi genellikle klinik muayene ile konulur ve nadiren ek testlere ihtiyaç duyulur. Temre tedavisi, semptomları hafifletmeye ve cildin doğal rengine kavuşmasına yardımcı olmaya odaklanır. Nemlendiriciler, güneş koruyucu kremler ve gerektiğinde topikal kortikosteroidler veya kalsinörin inhibitörleri gibi medikal tedaviler kullanılabilir. Cilt bariyerini korumak ve güneşe karşı dikkatli olmak, temre lezyonlarının belirginleşmesini önlemek ve iyileşme sürecini hızlandırmak için kritik öneme sahiptir.

2.       “Pityriasis Alba (Temre) neden olur?”

Temre hastalığının kesin nedeni tam olarak belirlenmemiştir. Ancak, genellikle ciltte melanin üretimindeki geçici bozukluklar ve cilt kuruluğu ile ilişkilendirilir. Güneşe aşırı maruz kalma, atopik dermatit-egzama gibi cilt hassasiyetleri, kuru ve soğuk iklim koşulları, sert sabun ve kimyasal kullanımı gibi faktörler temrenin ortaya çıkışını veya belirginleşmesini tetikleyebilir.

3.       “Pityriasis Alba (Temre) kimlerde daha sık görülür?”

Çocuklarda, gençlerde ve atopik cilt yapısına sahip bireylerde daha sık görüldüğü bilinmektedir.

4.       “Pityriasis Alba (Temre)  olduğunu nasıl anlarız?”

Temre olduğunu anlamak genellikle ciltteki belirgin belirtilerle mümkündür. Cildinizde normalden daha açık renkli, beyazımsı veya soluk pembe, hafif pullu lekeler fark ederseniz, bunlar temre olabilir. Bu lekeler genellikle yüz, alın, boyun, kollar ve bacaklar gibi güneşe maruz kalan bölgelerde görülür. Lekelerin sınırları genellikle belirsizdir ve kaşıntı da eşlik edebilir. Kesin teşhis ve benzer görünümlü diğer cilt hastalıklarından ayrımı için bir dermatoloğa başvurmanız önerilir. Uzman hekim, klinik muayene ve gerekirse Wood lambası incelemesi ile doğru teşhisi koyabilir.

5.       “Pityriasis Alba (Temre) bulaşıcı mıdır?”

Hayır, bulaşıcı değildir. Cilt teması veya ortak eşya kullanımıyla kişiden kişiye geçmez. Fakat, halk arasında temre zannedilen bazı durumlar, aslında Tinea Versicolor (Sam mantarı) gibi enfeksiyöz cilt mantarları olabilir. Tinea Versicolor gibi mantar kaynaklı durumlar bulaşıcı olup, doğrudan temas veya ortak kullanılan eşyalar aracılığıyla yayılabilir. Bu nedenle, ciltte benzer belirtiler gösteren bir durumla karşılaşıldığında, doğru teşhis ve kesin net bilgi için bir dermatoloğa danışmak önemlidir.

6.       “Pityriasis Alba (Temre) kaşıntı yapar mı?”

Evet, temre bazen hafif veya orta derecede kaşıntıya neden olabilir. Özellikle cilt kuru olduğunda veya tahriş olduğunda kaşıntı artabilir. Nemlendirici kullanımı bu kaşıntıyı azaltmaya yardımcı olur.

7.       “Pityriasis Alba (Temre) lekeleri kalıcı mıdır?”

Hayır, genellikle temre lekeleri kalıcı değildir ve zamanla kendiliğinden iyileşir. Çoğu durumda, cilt eski rengine döner. Ancak iyileşme süresi kişiden kişiye değişebilir ve birkaç aydan 1 yıla kadar sürebilir. Çok nadir vakalarda, kalıcı hafif renk farklılıkları söz konusu olabilir.

8.       “Pityriasis Alba (Temre) için doğal bitkisel bir tedavi var mı?”

Hayır, temre tedavisi için bilimsel olarak kanıtlanmış doğal bitkisel bir yöntem bulunmamaktadır. Bazı bitkisel ürünlerin cildi nemlendirme ve yatıştırma özellikleri olsa da, temre lezyonlarını doğrudan iyileştirdiklerine dair yeterli bilimsel kanıt yoktur. Bu nedenle, herhangi bir bitkisel ürünü kafadn ezbere veya komşu-akraba tavsiyesi ile kullanmadan önce mutlaka bir dermatoloğa danışılmalıdır.

9.       “Pityriasis Alba (Temre) güneşte bronzlaşır mı?”

Hayır, temre olan bölgeler, pigmentasyon kaybı nedeniyle güneşlendiklerinde çevredeki sağlıklı cilt gibi bronzlaşamazlar. Bu nedenle, yaz aylarında veya güneşe maruz kalındığında mevcut lekeler daha da belirgin bir hale gelebilir. Güneşten korunma, lekelerin belirginleşmesini önlemek için çok önemlidir.

10.   “Pityriasis Alba (Temre) neden çocuklarda ve gençlerde daha sık görülür?”

Bunun nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, çocuk cildinin daha hassas olması, atopik yatkınlığın bu yaş grubunda daha sık olması ve dış etkenlere (güneş, klorlu su, vb.) daha fazla maruz kalmaları gibi faktörlerle alakalı olabilir.

11.   “Pityriasis Alba (Temre) ile egzama aynı şey mi?”

Hayır. Pityriasis Alba (Temre), özellikle atopik dermatit-egzama öyküsü olan kişilerde daha sık görülebilen bir pigmentasyon bozukluğudur. Egzama ise cildin kronik iltihaplanması, kaşıntı, kızarıklık, kuruluk ve bazen sulanma ile kendini gösterir. Temre daha çok renk değişikliği ile belirginleşirken, egzama daha şiddetli iltihabi reaksiyonlar gösterir. Özetle; Pityriasis Alba (Temre), egzama olmayıp, egzamanın ancak bir sonucu veya eşlik eden bir durumu olabilir.