PANDAS SENDROMU NEDİR?
- Dr. Yunus Emre Bıkmaz
- 22 Tem
- 3 dakikada okunur
PANDAS sendromu, enfeksiyonlar ve nöropsikiyatrik semptomlar arasında etkileşim gösteren bir durumdur. Bu sendrom çocukları etkilemekte ve streptokok enfeksiyonundan sonra aniden ortaya çıkan bazı obsessif-kompulsif davranışları, tikleri ve diğer bazı nöropsikiyatrik semptomları içermektedir. Erken tanı ve yerinde müdahale etkilenen çocuklar için oldukça önemlidir.
PANDAS Sendromu Nedir?
PANDAS sendromu, “Streptokok Enfeksiyonlarıyla İlişkili Pediatrik Otoimmün Nöropsikiyatrik Bozukluklar” anlamına gelir. Streptokok enfeksiyonu olan çocukları etkileyen ve obsessif kompulsif bozukluk belirtileri ya da tikler ile ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Vücudun enfeksiyona karşı bağışıklık tepkisi yanlışlıkla beyni hedef alır ve birtakım nöropsikiyatrik semptomlara yol açar. PANDAS sendromunda; tiklerin, obsessif-kompulsif davranışların ve diğer bazı nöropsikiyatrik semptomların geliştiğine dair bilimsel araştırma sonuçları tıp dergilerinde yayınlanmıştır. En belirgin ayırt edici özellikleri arasında genellikle motor anormalliklerin, duygusal düzensizliklerin, obsessif-kompulsif bozukluk (OKB) semptomlarının ve tiklerin ortaya çıkması yer alır.
PANDAS Sendromu Neden Olur?
Pandas sendromunun nedeninin bağışıklık sisteminin enfeksiyona verdiği yanlış tepkinin bir sonucu olduğu düşünülmektedir. Bu sendrom; bağışıklık sisteminin, enfeksiyon yerine, beynin bazal gangliyon adı verilen bölümüne saldırması sonucunda düşünce, duygu ve hareketlerin değişmesi ile ortaya çıkar.
PANDAS Sendromu Kimlerde Görülür?
Genellikle PANDAS sendromu semptomları yaşayanların, bildirilen vakaların değerlendirilmesi sonucunda, 3-12 yaş aralığındaki çocuklar olduğu görülmektedir. Erkek çocuklarda daha yaygın olarak görüldüğü saptanmıştır. Ergenlik çağındaki çocuklar ve yetişkinlerde streptokok enfeksiyonlarından kaynaklanan zihinsel ve ya nörolojik semptomların çok fazla görülmediği gözlemlenmiştir.
PANDAS Sendromu Riski Kimlerde Daha Yüksektir?
Strep-A Enfeksiyonları: Sıkça görülen BETA boğaz enfeksiyonu veya kızıl hastalığının geçirilmesi
Ailede risk oluşturan hastalık öyküsü olması: Ailede akut romatizmal ateş (ARA) öyküsü veya ailede otoimmun hastalık öyküsü
PANDAS Sendromu Belirtileri Nelerdir?
PANDAS Sendromu belirtileri çocuktan çocuğa değişebilmekte, aniden başlayıp ataklar halinde görülebilmektedir. PANDAS Sendromu belirtilerini bilmek, hastalığın erken tanısı için oldukça önemlidir. Bu belirtiler 2 ana kategori altında incelenir:
A) PANDAS Sendromu ile birlikte görülen psikolojik semptomlar:
Ani öfke veya sinirlilik
Obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) benzeri davranış değişimleri
Ruh hali ve kişilikte ani değişimler
Uyuma güçlüğü
Kaygı
Depresyon
Dikkat eksikliği-hiperaktivite bozukluğu (DEHB) benzeri belirtiler
Yatak ıslatma
Tourette sendromu (tikler)
B) PANDAS Sendromu ile birlikte görülen nörolojik semptomlar:
Koordinasyon azalması
Işığa ve sese hassasiyet (fotofobi ve fonofobi)
Konsantre olamama
Öğrenme güçlüğü
Motor becerilerde değişiklikler
Okuldaki ani düşük performans
PANDAS Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?
PANDAS sendromu teşhisi için birebir spesifik bir test yöntemi yoktur; ancak tanıyı destekleyen çeşitli testlerden bu konuda destek alınabilir. Bu testler dışında ayrıca uzman hekimlerin fizik muayene ve çocuğun davranışlarını izleyip semptomları değerlendirdiği bir süreç gereklidir. Çocuklarındaki bu belirtileri özellikle ebeveynlerin dikkatli şekilde gözlemlemesi, bu hastalığın tanı ve tedavi sürecinde büyük önem arz etmektedir.
PANDAS sendromu için tanıyı destekleyen testler şunlardır:
Laboratuvar testleri: Streptokokkal antikorları kontrol etmek için kan testleri yapılabilir. Bu sayede yakın zamanda geçirilen enfeksiyon araştırılabilir.
Görüntüleme testleri: Belirtilere bağlı altta yatabilecek olası diğer nörolojik durumları ekarte etmek amacı ile MRI veya BT taramaları yapılabilir.
Lomber ponksiyon (LP): Bazı durumlarda uygulanabilir. Bu yöntem ile beyin-omurilik sıvısı (BOS) alınır ve beyin, sinir ve omuriliği etkileyen hastalıklar teşhis edilir.
PANDAS Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?
1. İlaç tedavisi: Ateş, boğaz ağrısı ve yutma sırasındaki ağrı gibi belirtiler gözlemlendiğinde antibiyotik tedavisi uygulanır. Ayrıca OKB ve tikler için de çeşitli ilaç tedavileri verilebilmektedir.
2. Psikoterapi: Burada amaç; çocuğun, zihinsel ve duygusal zorluklar, ani ruh hali değişimleri ve zorlanmalarla daha iyi başa çıkabilmesine yardımcı olmaktır.
PANDAS Sendromu Tanı ve Tedavisi için Doktora Ne Zaman Görünülmeli?
Ebeveynlerin gözlem ve dikkatleri, çocuklardaki çoğu hastalık gibi PANDAS sendromunda da oldukça önemlidir. Bu sendromu yaşayan çocuklarda aşağıdaki belirtiler varsa mutlaka profesyonel bir tıbbi yardım alınması gerekmektedir:
Davranışlardaki ve ruh halindeki ani ve şiddetli farklılıklar
Takıntılı düşünce halleri
Zorlanma sebebiyle günlük aktiviteleri dahi yerine getirememe
Konuşmayı etkileyen şiddetli tiklerin oluşması
Sıkıntı veya duygusal olarak çöküntü belirtileri
PANDAS Sendromu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
1. “PANDAS Sendromunu önlemenin yolları nelerdir?”
Aşağıdaki bazı durumlara dikkat ederek, çocuğun psikiyatrik ve nörolojik olarak daha sağlıklı olmasını sağlayıp, bu şekilde enfeksiyona bağlı PANDAS sürecinin oluşmamasını sağlamak mümkün olabilir:
a. Doktorlar tarafından daha önce bildirilen aşılar varsa yaptırmak
b. Hijyen kurallarına dikkat etmek (düzenli el yıkamak ve elleri ağza, burna veya göz götürmemek gibi)
c. Stres azaltıcı aktivitelerde bulunmak
d. Çocuklara stres ile başa çıkma yöntemlerini öğretmek
2. “PANDAS sendromu tedavi edilebilir mi?”
Erken tanı ile daha hızlı olmakla birlikte, genellikle tam iyileşme gözlemlenmekte; tam iyileşmenin sağlanamadığı bazı vakalarda ise uygun tedavi yöntemleri ile süreç kontrol edilebilir boyuta getirilmektedir.
3. “PANDAS sendromu tedavi edilmediği durumda ne olur?”
Tedavi edilmeyen streptokok enfeksiyonları yayılabilir ve vücutta bağışıklık sistemi başta olmak üzere sağlıklı hücrelere saldırmaya başlayıp, bu şekilde otoimmün hastalıklara ve ek komplikasyonlara yol açabilir.
Yorumlar