İDRAR RENGİ SİZE HANGİ HASTALIĞI ANLATIYOR?

Çocuklarda ve yetişkinlerde idrar rengi normal şartlarda su içme seviyesine bağlı olarak berrak bir renkten soluk sarıya doğru değişir. Ancak tüketilen bazı besinler, gıda pigmentleri ve kullanılan bazı ilaçlar da idrarın rengini değiştirebilir. Şeffaf ve berrak idrar rengi genellikle gün içinde yeterli sıvı alımına işaret ederken, daha koyu sarı veya kehribar idrar rengi susuzluğun bir işareti olabilir. Eğer idrar rengi yeterli su tüketimi sonrası normale dönerse bu durum sağlıklı kabul edilir. Ancak idrar renginin sürekli olarak normalin dışında olması farklı sorunların habercisidir.

İdrar Rengi

Normal kabul edilen idrar rengi, ürokrom maddesinin idrara rengini vermesiyle meydana gelir. Bol sıvı tüketildiğinde idrar, açık sarı veya suya yakın renkte olurken, alınan sıvı azaldığında görülen renk koyu sarıya döner. Bunun dışında tüketilen bazı gıdalar, gıda pigmentleri ve kullanılan bazı ilaçlar da idrarın normal rengini değiştirebilir.

İdrarın normal kabul edilen rengi açık sarı veya suya yakın renkte olmasıdır. Diğer yandan koyu sarı renk de idrar rengi bakımından normal olarak değerlendirilir. Bu idrar renkleri gün içinde doğru sıvı miktarının alınıp alınmadığını gösterir. Az su tüketimi dışında, B-vitamini alan kişilerde de koyu sarı idrar rengi görülebilir.

Ancak birtakım faktörler idrar renginin değişmesine yol açabilir. Bunların başında tüketilen bazı besinler ve kullanılan ilaçlar gelir. Örneğin pancar, böğürtlen ve bakla gibi besinler idrarı pembe veya kırmızıya çevirebilir. Bazı ilaçlar ise idrara turuncu veya yeşilimsi mavi gibi canlı tonlar verebilir. Bu durum korkutucu değildir, ancak besinlerden bağımsız bir renk değişimi varsa farklı sorunlar kapıda olabilir.

İdrar Rengi Nasıl Olmalı?

Normal idrarın rengi sarının her tonudur. İdrara rengini veren, ürokrom maddesidir. Açık sarı veya suya yakın renk çok sıvı tüketildiğini ve idrar yoğunluğunun en düşük seviyede olduğunu gösterirken, en koyu sarı renk ise sıvının az tüketildiğine veya böbreğe az sıvı geldiğine işaret etmektedir.

Ancak bazı durumlar su tüketiminden bağımsız şekilde idrar rengini değiştirebilir. Örneğin, bazı mikroplara bağlı idrar yolu enfeksiyonları idrarı süt beyazına çevirebilir. Ayrıca böbrek taşları, tüketilen bazı besinler, gıda pigmentleri ve diğer bazı hastalıklar bazen kan nedeniyle idrarın kırmızı görünmesine sebebiyet verebilir. İdrar renginin koyu olmasıyla karşılaşan kişiler su tüketimini artırarak rengin normale döndüğünü fark eder. Bu kişiler için su tüketimini artırmak yeterlidir.

Ancak su tüketimi artmasına rağmen renk normale dönmüyorsa, öncelikle idrar yolu enfeksiyonlarından şüphelenilebilir. Bunun tespiti için çocuklarda çocuk sağlığı ve hastalıkları bölümünden, yetişkinlerde ise üroloji bölümünden randevu alabilirsiniz.

İdrar Hangi Renklerde Olur?

İdrarın normal kabul edilen rengi, sarının her türlü tonudur ve bu durum kişinin ne kadar su içtiğine bağlıdır. Sıvılar idrardaki sarı pigmentleri seyreltir. Bu yüzden ne kadar çok su içilirse, idrar da o kadar berrak görünür; daha az içildiğinde ise koyu sarı renk daha güçlü hale gelir.

İdrar Rengi Neden Değişir?

İdrar rengindeki değişiklik genellikle tüketilen bazı besinler, belirli ilaçlar veya gıda boyalarından kaynaklanır. Örneğin aşırı pancar ve böğürtlen tüketimi idrarın rengini kırmızıya çevirebilir. Ancak anormal derecede renkli idrarın altında farklı hastalıklar yatıyor olabilir ve bu durumlarla karşılaşıldığında ise uzman bir doktora başvurmak gerekir.

İdrar rengi değişiklikleri şu anlamlara gelebilir:

1. Kırmızı veya pembe idrar: Kırmızı idrar rengi her zaman ciddi bir sağlık sorununun işareti değildir ve endişe yaratmamalıdır. Kırmızı veya pembe idrar şu sebeplere bağlı olarak görülebilir:

a. Kanama: İdrarda kana neden olabilecek sağlık sorunları arasında prostat genişlemesi, kanser olmayan iyi huylu tümörler, böbrek taşları ve kistleri yer alır. Çok yaygın olmasa da böbrek kanseri ve mesane kanseri gibi bazı kanserler de idrarda kana neden olabilir. Ayrıca uzun mesafe koşusu gibi zorlu egzersizler de idrar renginde kanamaya neden olabilir.

 Ağrılı kanama: İdrar yolu enfeksiyonları ve böbrek taşlarına bağlı olarak ortaya çıkabilir.

 Ağrısız kanama: Böbrek veya mesane kanseri gibi daha ciddi bir sorunun işareti olabilir. Ancak endişeye kapılmadan önce doktor kontrolü yaptırmak gerekir.

b. Tüketilen besinler: Pancar ve böğürtlen gibi bazı besinler idrarı kırmızıya veya pembe renge çevirebilir.

c. Kullanılan bazı ilaçlar: Tüberküloz ilaçları idrarı kırmızımsı-turuncu bir renge çevirebilir. Aynı zamanda idrar yolu ağrısı ilaçları da idrar renginde değişim meydana getirebilir. Bazı kabızlık ilaçları da bu renk değişimine neden olabilir.

2. Mavi, yeşil veya yeşilimsi mavi idrar: Özellikle yeşil idrar rengi özel bir bakterinin sebep olduğu üriner sistem enfeksiyonunu akla getirir. Mavi veya yeşil idrarın nedenleri arasında şunlar yer alabilir:

a. Gıda boyaları: Bazı parlak renkli gıda boyaları yeşil idrara neden olabilir. Bazı böbrek ve mesane testlerinde kullanılan boyalar ise idrarı maviye çevirebilir.

b. Kullanılan ilaçlar: Bazı depresyon ilaçları idrarı yeşilimsi mavi bir renk yapabilir. Aynısı ülser ve asit reflüsü tedavisi için de geçerli olabilir.

c. Sağlık sorunları: Genetik yapısı olan “iyi huylu hiperkalsemi” adı verilen nadir bir hastalık çocuklarda mavi idrara neden olabilir. Belirli bir bakteri türünün neden olduğu idrar yolu enfeksiyonları da yeşil idrara neden olabilir.

3. Turuncu idrar: Turuncu idrarın nedenleri arasında şu sebeplere yer verilebilir:

a. Bazı ilaçlar: Bazı kabızlık ilaçlarının kullanımı sonrasında idrar rengi turuncu olabilir. Yaygın olmasa da kanser tedavisinde kullanılan bazı kemoterapi ilaçları da idrarı turuncu gösterebilir.

b. Kullanılan bazı vitaminler: A-vitamini ve B12-vitamini gibi bazı vitaminler idrarı turuncu veya sarı-turuncuya çevirebilir.

c. Birtakım sağlık sorunları: Turuncu idrar, özellikle sarılık belirtiniz ve açık soluk renkli dışkınız da varsa, karaciğerin düzgün çalışmadığının veya safra kanalıyla ilgili bir sorunun işareti olabilir. Ayrıca dehidratasyon (sıvı kaybı) da idrarın turuncu görünmesine neden olabilir. Doktor kontrolü yaptırmak şarttır.

4. Koyu kahverengi idrar: Kahverengi idrarın nedenleri şöyle listelenebilir:

a. Tüketilen besinler: Çok fazla bakla, ravent veya aloe tüketmek koyu kahverengi idrara neden olabilir. Bunlar günlük tüketimden ziyade aşırı tüketime bağlıdır.

b. İlaçlar: Sıtmayı tedavi eden ve önleyen ilaçlar, bazı antibiyotikler, bazı kabızlık ilaçları, bazı kas gevşetici ilaçlar, bazı nöbet ilaçları ve kollesterolü düşüren bazı ilaçlar da idrar renginde kahverengi değişime neden olabilir.

c. Sağlık sorunları: Bazı karaciğer ve böbrek rahatsızlıkları ile birlikte bazı idrar yolu enfeksiyonları idrarı koyu kahverengi renge dönüştürebilir. Vücut içinde meydana gelen kanamaya “hemorraji” adı verilir. Çoğunlukla cildi veya sinir sistemini etkileyen bir grup hastalık olan porfiri de kahverengi idrara neden olabilir.

d. Aşırı egzersiz: Aşırı egzersiz yapmak ya da depremde enkaz altında kalmaya, vb. sekonder bir kas yaralanması çay veya kola renginde idrara yol açabilir. Yaralanmanın şiddetine bağlı şekilde böbrek hasarı da görülebilir.

5. Koyu bordo idrar: “Nefrit” adı verilen böbrek iltihabının veya “vaskülit” adı verilen ciddi ilerleyici böbrek damar hastalığının belirtisi olabilir.

6. Bulutumsu bir beyazlık veya bulanık idrar rengi: İdrar yolu enfeksiyonları ve böbrek taşları idrarın bulanık görünmesinin bir sebebi olabilir.

7. Köpüklü idrar: Köpüklü idrar görülmesi, böbrekler yoluyla protein kaçağının belirtisidir. Genellikle tek başına fark edilir. Devamlı ve artarak sürmesi ciddi böbrek hastalığı belirtisidir. Şeker ve tansiyon hastaları, hastalıklarının ilerleyen dönemlerinde böbreklerinin etkilendiğini protein kaçağının başlaması ile anlayabilirler. Bu nedenle idrarında köpük fark eden bir şeker veya hipertansiyon hastasının tekrardan hekimine müracaat etmesi gerekir.

Hamilelikte İdrar Rengi

Hamilelikte de su tüketimi oldukça önemlidir. Yeterli su tüketen hamilelerin idrarı açık sarı veya beyaz renkte olur. Su tüketiminin yetersiz olması ise idrar renginin koyu sarı renkte olmasına yol açar. Hamilelikte anormal idrar renkleri ise vakit kaybetmeden doktor kontrolüne ihtiyaç duyar.

Karaciğer Hastalıklarında İdrar Rengi

Koyu turuncu, kehribar, kola rengi veya kahverengi idrar rengi karaciğer hastalığının bir işareti sayılabilir. Bu idrar renkleri, karaciğerin idrarı normal şekilde parçalamaması nedeniyle çok fazla bilirubin birikmesinden kaynaklanır.

İdrar Rengi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

1. İdrar rengindeki değişimlerin sebebi nasıl teşhis edilir?

İdrar renginde anormal bir değişim meydana geldiği zaman bu durumun sebebi genellikle tam idrar tahlili (TİT) ve idrar kültürü ile belirlenir. Ayrıca böbreklerin nasıl çalıştığının ortaya konması adına kan tahlili (böbrek fonksiyon testi-BFT) de yapılabilir.

2. “İdrar renginin değişimine neden olan durumlar nasıl tedavi edilir?”

İdrar renginin değişim gerekçesi belirlendiyse tedavi için süreç başlar. Eğer bir idrar yolu enfeksiyonu söz konusuysa antibiyotik tedavisine başlanır. Farklı sebepler ise farklı tedavi yöntemlerinin uygulanmasına ihtiyaç gösterir.

3. “Enfeksiyonlu idrarın rengi nasıl olur?”

Enfeksiyonlu idrar genellikle bulanık, koyu renkli ve kötü kokulu olur. Enfeksiyon eğer teşhis ile kesinleşirse uygun antibiyotik tedavisi yöntemi belirlenir.

4. “İdrar rengi değişimlerinde hangi doktora gidilir?”

İdrar renginizde anormal bir değişim gözlemlerseniz, çocuklarda çocuk sağlığı ve hastalıkları bölümünden, yetişkinlerde ise üroloji bölümünden randevu alabilirsiniz.