GENÇLER ARASINDA NARGİLE KULLANIMI

Son dönemde popüler mekân haline gelen nargile kafelerin maalesef gençlerin de uğrak yeri haline geldiğine ve beş yıldızlı otellerde havuz partilerinde gençler arasında farklı aromalardaki nargile tüketiminin arttığına üzülerek şahit olmaktayız. Gençler arasında nargilenin zararsız olduğu veya eğlenceli bir aktivite olduğu algısı yaygın olsa da, erken yaşta nargile kullanımına başlamak, nikotin bağımlılığının gelişimini hızlandırır. Ayrıca nargile kullanımı, ilerleyen dönemlerde sigara veya diğer tütün ürünlerine geçiş için bir geçit etkisi yaratabilir, bu da bağımlılık döngüsünü pekiştirir. Nargilenin bağımlılık yapıcı etkisi, sadece fiziksel nikotin bağımlılığı ile sınırlı değildir. Aynı zamanda sosyal ve davranışsal faktörler de bağımlılığın gelişiminde rol oynar. Nargile kafelerdeki sosyal ortam, akivite görülerek kullanma ve aromalı tütünlerin çekiciliği, bağımlılığı pekiştiren unsurlar olabilir.

Nargilenin zararları, insan vücudunda önemli sağlık riskleri oluşturur. İçeriğindeki toksik maddeler ve kullanım şekli nedeniyle ciddi halk sağlığı sorunlarına yol açar ve bağımlılık yapıcı bir tütün ürünüdür. Nargile, geleneksel bir keyif aracı olarak özellikle gençler arasında popülerliğini sürdürse de, modern bilimsel veriler, nargilenin zararlarının ciddi sağlık riskleri taşıdığını açıkça ortaya koymaktadır. Gençlerimizi tehdit eden ciddi sağlık riskleri konusunda tüm gençlerimizi uyarıyoruz ki; akciğer kanseri, KOAH, kalp hastalıkları, ağız kanseri ve nikotin bağımlılığı gibi birçok olumsuz etki, nargile kullanımının kaçınılmaz sonuçları arasında yer alabilir. Elektronik nargile (e-nargile) de benzer riskleri barındırmakta olup, zararsız alternatif algısı asla gerçeği yansıtmamaktadır. Gençlere tavsiyemiz sağlıklı bir yaşam sürdürmek ve potansiyel hastalıklardan korunmak için nargile ve diğer tütün ürünlerinden uzak durmak en doğru yaklaşım olduğu yönündedir.

Nargile Nedir?

Nargile, çeşitli katkı maddeleriyle karıştırılmış tütün veya bitkisel karışımların, ısıtma ve su filtrasyonu yoluyla dumanının solunmasına dayalı, insan sağlığına zararlı bir tütün tüketim aracıdır. Bu duman, kullanıcının solunum sistemi aracılığıyla vücuduna toksik ve kanserojen maddelerin girmesine neden olur.

Nargile Dumanında Bulunan Kimyasal Zararlar Nelerdir?

Nargile dumanı, içeriği ve solunma şekli itibariyle karbonmonoksit, katran ve nikotin gibi birçok zararlı kimyasal maddeyi barındırır. Sanılanın aksine, nargile dumanı sadece aromalar ve su buharından ibaret değildir. Sigara dumanında bulunan birçok toksik ve kanserojen maddeyi de barındırır, hatta bazı ürünlerde sigaradan daha da yüksek konsantrasyonlar içerebilmektedir. Bu kimyasal maddelerin her biri, tek başına bile insan sağlığı üzerinde ciddi olumsuz etkilere sahipken, nargile dumanında bir arada bulunmaları, bu etkileri katlayarak artırır. Suyun dumanı filtrelediği görüşü ise bu noktada doğru değildir. Su, dumanın içindeki zararlı maddelerin yalnızca küçük bir kısmını tutabilirken, büyük bir kısmı akciğerlere ulaşmaya devam etmektedir.

1.       Karbonmonoksit (CO): Nargile kömürü yanarken yüksek miktarda karbonmonoksit üretir. Karbonmonoksit; renksiz ve kokusuz bir gaz olup, kanda oksijenin yerini alarak organlara oksijen taşınmasını engeller. Baş dönmesi, mide bulantısı, bilinç kaybı ve uzun süreli maruz kalımlarda kalp krizi gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Sadece 1 saatlik nargile tüketiminde maruz kalınan karbonmonoksit miktarı, birden fazla sigaraya eşdeğer olabilir.

2.       Katran: Nargile dumanı da sigara dumanı gibi yüksek miktarda katran içerir. Katran, kansere neden olan birçok kimyasalı barındıran yapışkan, siyah bir maddedir. Akciğerlerde birikerek solunum yollarını tıkar, akciğer fonksiyonlarını bozar ve akciğer kanseri riskini önemli ölçüde artırır.

3.       Nikotin: Nargile tütününün temel bağımlılık yapıcı maddesi nikotindir. Nikotin, kalp atış hızını ve kan basıncını yükseltir, damarları daraltır ve kalp hastalıkları riskini artırır. Ayrıca nikotin güçlü bir bağımlılık yapıcı madde olduğu için, nargile kullanımını kolayca bir alışkanlığa dönüştürebilir.

4.       Ağır metaller: Nargile dumanında kurşun, nikel, kadmiyum ve arsenik gibi ağır metaller bulunur. Bu metaller, kömürün yanması veya tütünün kendisinden kaynaklanabilir. Ağır metaller; böbrek hasarı, sinir sistemi bozuklukları, kanser ve çeşitli organ hasarları gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

5.       Poliaromatik hidrokarbonlar (PAH): Nargile dumanında bulunan PAH'lar, özellikle tütünün ve kömürün yanması sırasında oluşan kanserojen bileşiklerdir. Akciğer ve diğer organ kanserleri ile ilişkilendirilmişlerdir.

6.       Uçucu organik bileşikler (UOB): Benzen, toluen ve formaldehit gibi UOB'ler de nargile dumanında bulunur. Bu maddeler solunum yolu tahrişine, baş ağrısına ve uzun vadede kanser riskinin artmasına neden olabilir.

7.       Akrolein: Tütünün ve gliserinin yanmasıyla oluşan akrolein, güçlü bir irritandır ve solunum yollarında ciddi tahrişe neden olabilir. Akciğer iltihabı, geçmeyen öksürük ve diğer solunum sorunlarıyla ilişkilidir.

Nargile İçenlerde Görülen Sağlık Sorunları Nelerdir?

Nargile kullanımının gençler arasında yaygınlaşmasıyla birlikte, bu alışkanlığın yol açtığı çeşitli sağlık sorunları da giderek daha fazla dikkat çekmektedir. Nargile dumanının içerdiği zararlı kimyasallar, vücudun hemen hemen her sistemini olumsuz etkileyebilir ve uzun vadede ciddi hastalıklara davetiye çıkarabilir.

A)     Solunum Sistemi Üzerindeki Etkileri:

Nargile dumanı, özellikle solunum sistemini doğrudan hedef alır ve aşağıda sıralanan çeşitli rahatsızlıklara neden olur:

1.       Akciğer kanseri: Nargilenin zararları arasında en bilinen ve en korkulan sonuçlardan biridir. Nargile dumanındaki katran, kanserojen maddeler ve ağır metaller, akciğer hücrelerinin DNA'sında hasara yol açarak kanser gelişim riskini önemli ölçüde artırır. Uzun süreli ve düzenli kullanımda bu risk katlanarak artar.

2.       Kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH): Nargile kullanımı, kronik bronşit ve amfizem gibi KOAH formlarının gelişimine katkıda bulunur. Dumanın akciğerlerde kalıcı iltihaplanmaya neden olması, hava yollarının daralmasına ve geri dönüşü olmayan solunum güçlüğüne yol açar.

3.       Astım şiddetlenmesi: Mevcut astımı olan bireylerde nargile kullanımı, astım ataklarının sıklığını, şiddetini ve süresini artırabilir. Nargile dumanındaki tahriş edici maddeler, hava yollarını daha da hassas hale getirir.

4.       Akut bronşit ve zatürre (pnömoni): Nargile dumanına maruz kalmak, akciğerlerin savunma mekanizmalarını zayıflatır, bu da akut bronşit ve zatürre (pnömoni) gibi solunum yolu enfeksiyonlarına yakalanma riskini artırır.

5.       Tüberküloz (Verem) riski: Özellikle çoklu kullanıma açık nargile kafelerde, ortak kullanılan marpuçlar aracılığıyla tüberküloz gibi bulaşıcı hastalıkların yayılma riski artar.

B)      Kardiyovasküler Sistem Üzerindeki Etkileri:

Kalp ve damar sağlığı, nargile kullanımından ciddi şekilde etkilenir. Nargilenin zararları içerisinde kardiyovasküler sistem etkileri de yer alır. En sık görülenler aşağıda sıralanmıştır:

1.       Kalp krizi ve felç (inme) riski: Nargile dumanındaki karbonmonoksit, kandaki oksijen taşıma kapasitesini azaltırken, nikotin kan damarlarını daraltır ve kan basıncını yükseltir. Bu durum, kalbin daha fazla çalışmasına neden olarak kalp krizi ve felç (inme) riskini artırır.

2.       Yüksek tansiyon (Hipertansiyon): Düzenli nargile kullanımı, kan basıncını sürekli yüksek seviyelerde tutarak hipertansiyon gelişimine yol açar. Hipertansiyon, kalp hastalıkları için önemli bir risk faktörüdür.

3.       Damar sertliği (Ateroskleroz): Nargile dumanındaki toksinler, damar duvarlarında plak oluşumunu hızlandırarak damar sertliğine neden olabilir. Ateroskleroz; kalp krizi, felç (inme) ve periferik arter hastalığı riskini artırır.

4.       Kalp yetmezliği: Kalp üzerindeki sürekli yük ve damar sağlığının bozulması, zamanla kalp kasının zayıflamasına ve kalp yetmezliği gelişimine yol açabilir.

C)      Ağız ve Diş Sağlığı Üzerindeki Etkileri:

Ağız ve diş sağlığı, nargile kullanımının doğrudan maruz kaldığı alanlardan biridir. Bu nedenle nargilenin zararlarının etki gösterdiği önemli bir noktadır:

1.       Diş eti hastalıkları (Periodontal Hastalıklar): Nargile dumanı, ağız içi dokuların iltihaplanmasına ve diş etlerinin çekilmesine neden olabilir. Bu etkiler, diş kaybına kadar ilerleyebilen birtakım periodontal hastalıklara yol açar.

2.       Diş çürükleri: Nargile dumanı, ağız kuruluğuna neden olabilir ve bu da tükürüğün koruyucu etkisini azaltarak diş çürüklerinin oluşumunu hızlandırır.

3.       Ağız kanseri: Nargile tütünündeki kanserojen maddeler; ağız, dil, dudak ve gırtlak kanseri riskini artırır. Ağız içi aftların, yaraların iyileşmesini geciktirir ve prekanseröz lezyonların oluşumuna zemin hazırlar.

4.       Ağız kokusu ve diş lekeleri: Nargile kullanımı, kalıcı ağız kokusuna ve dişlerde sararmaya veya koyu lekelenmelere neden olur.

D)     Diğer Sağlık Problemleri:

Nargile kullanımı, yukarıda belirtilenlerin yanı sıra birçok başka sağlık sorununa da yol açabilir:

1.       Kısırlık ve üreme sağlığı üzerindeki diğer etkileri: Erkeklerde sperm kalitesini düşürebilirken, kadınlarda hamile kalma şansını azaltabilir ve gebelik komplikasyonlarına yol açabilir. Fetüsün gelişimini olumsuz yönde etkileyebilir.

2.       Cilt sağlığı üzerindeki etkileri: Ciltte erken yaşlanma, kırışıklıklar ve soluk bir görünüme neden olabilir. Yara iyileşmesini geciktirebilir.

3.       Bağışıklık sistemi üzerindeki etkileri: Bağışıklık sistemini zayıflatır. Vücudun enfeksiyonlara karşı direncini azaltarak hastalıklara yakalanma riskini artırır.

Nargile Bağımlılık Yapar mı?

Nargile, içerdiği nikotin nedeniyle yüksek bir bağımlılık potansiyeline sahiptir ve bu da, kullanıcılar için ciddi bir sağlık riski oluşturur.

Nargile tütünündeki nikotin, beyinde dopamin salınımını tetikleyerek güçlü bir bağımlılık yaratır. Dopamin, keyif ve ödül hissiyle ilişkilendirilen bir nörotransmitterdir. Düzenli nargile kullanıcıları, zamanla nikotine tolerans geliştirir ve aynı etkiyi elde etmek için daha fazla nikotin almak, yani daha sık nargile kullanma ihtiyacı hissederler. Bu durum, fiziksel ve psikolojik bağımlılığın temelini oluşturur.

Nargile kullanımı bırakıldığında, nikotin yoksunluğuna bağlı olarak çeşitli rahatsız edici belirtiler ortaya çıkabilir. Bu belirtiler arasında huzursuzluk, anksiyete, irritabilite, konsantrasyon güçlüğü, uyku bozuklukları, baş ağrısı ve aşırı yeme isteği yer alabilir. Bu yoksunluk belirtileri, bireyin nargileye tekrar geri dönmesine neden olan önemli bir faktördür.

Gençler arasında nargilenin zararsız olduğu veya eğlenceli bir aktivite olduğu algısı yaygın olsa da, erken yaşta nargile kullanımına başlamak, nikotin bağımlılığının gelişimini hızlandırır. Ayrıca nargile kullanımı, ilerleyen dönemlerde sigara veya diğer tütün ürünlerine geçiş için bir geçit etkisi yaratabilir, bu da bağımlılık döngüsünü pekiştirir.

Nargilenin bağımlılık yapıcı etkisi, sadece fiziksel nikotin bağımlılığı ile sınırlı değildir. Aynı zamanda sosyal ve davranışsal faktörler de bağımlılığın gelişiminde rol oynar. Nargile kafelerdeki sosyal ortam, akivite görülerek kullanma ve aromalı tütünlerin çekiciliği, bağımlılığı pekiştiren unsurlar olabilir.

Elektronik Nargile (E-Nargile) Nedir?

Elektronik nargile (e-nargile), geleneksel nargileye alternatif olarak sunulsa da, bu ürünlerin de önemli sağlık riskleri taşıdığı unutulmamalıdır. Elektronik nargileler, genellikle nikotin içeren veya içermeyen likitlerin ısıtılarak buharlaştırılması prensibiyle çalışır. Bu buhar, tüketen kişi tarafından solunur.

Elektronik Nargile (E-Nargile) Zararları Nelerdir?

1.       Nikotin bağımlılığı riski: Elektronik nargile likitleri, farklı konsantrasyonlarda nikotin içerebilir. Nikotin bağımlılığı riski, geleneksel nargilede olduğu gibi elektronik nargilede de mevcuttur. Nikotin içermeyen olarak satışa sunulan bazı ürünlerde dahi eser miktarda nikotin tespit edilebilmektedir.

2.       Akciğerlerde iltihaplanma ve hasar riski: Elektronik nargile likitlerinde propilen glikol, gliserin, aroma vericiler ve diğer kimyasal maddeler bulunur. Bu maddeler ısıtıldığında ve solunduğunda akciğerler üzerinde uzun vadede olumsuz sonuçlar doğurabilmektedir. Buhar, akciğerlerde iltihaplanma ve hasara neden olabilmektedir.

3.       Ağır metal riski: Elektronik nargile cihazlarının ısıtma bobinlerinden kaynaklanan nikel, kurşun ve krom gibi ağır metallerin buhara karışabileceği ve solunabileceği tespit edilmiştir. Bu ağır metaller, uzun vadede çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir.

4.       Popcorn akciğer (Bronşiolitis obliterans) riski: Bazı elektronik sigara ve nargile likitlerinde bulunan diasetil gibi aroma vericiler, "popcorn akciğer" olarak bilinen “bronşiolitis obliterans” gibi ciddi ve geri dönüşümsüz bir akciğer hastalığına neden olabilir.

5.       Patlama ve yaralanma riski: Kalitesiz veya hasarlı bataryaların kullanımı, elektronik nargile cihazlarının patlama riskini artırabilir ve ciddi yaralanmalara neden olabilir.

6.       Geçit etkisi: Elektronik nargile kullanımının, özellikle gençler arasında, geleneksel sigara veya nargile gibi diğer tütün ürünlerine geçiş için bir geçit etkisi yaratabilmektedir. Bu nedenle uzak durulması gereken bir tütün tüketim ürünüdür.

Nargilenin Zararlarından Korunma Yolları

Nargilenin zararlarından korunmanın en etkili yolu, nargile kullanımına hiç başlamamak veya mevcut kullanımı tamamen bırakmaktır. Fakat nargile kullanımını bırakmak zorlu bir süreç olabilir ve bu süreçte destek almak önemlidir.

1.       Uzman yardımı almak: Nikotin bağımlılığını bırakmak için doktor, psikolog veya bağımlılık uzmanlarından destek almak faydalı olabilir. Sigara bırakma poliklinikleri veya destek grupları da bu süreçte yardımcı olabilir.

2.       Alternatif aktiviteler bulmak: Nargile yerine hobiler, spor, kültür-sanat veya sosyal aktivitelerle vakit geçirmek, bağımlılıktan uzaklaşmaya yardımcı olabilir.

3.       Tetikleyicilerden kaçınmak: Nargile kullanılan nargile kafeler ve otel havuzları ortamlardan veya nargile içme isteğini tetikleyen durumlardan uzak durmak, bırakma sürecini kolaylaştırabilir.

4.       Sağlıklı yaşam tarzı: Dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve yeterli uyku gibi sağlıklı yaşam alışkanlıkları, bağımlılığın üstesinden gelmeye ve genel sağlığı iyileştirmeye yardımcı olur.

Nargilenin Zararları Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

1.       “Nargile bağımlılık yapar mı?”

Evet. Nargile tütünün içerdiği nikotin nedeniyle yüksek derecede bağımlılık yapar. Nikotin, beyinde dopamin salınımını tetikleyerek bağımlılık yaratır ve düzenli kullanımda yoksunluk belirtilerine neden olabilir.

2.       “Nargile sigaradan daha mı zararsızdır?”

Hayır. Kesinlikle nargile sigaradan daha zararsız değildir. Aksine bazı açılardan daha fazla risk taşıyabilir. Sadece 1 saatlik nargile tüketiminde solunan duman miktarı, birden fazla sigara kullanan birinin dumana maruz kalmasına benzer etki gösterebilir. Nargile, sigaradan daha fazla karbon monoksit, katran ve ağır metal içerebilir.

3.       “Elektronik nargilenin (e-nargile) zararları nelerdir?”

Elektronik nargileler de nikotin bağımlılığına neden olabilir. Bununla birlikte, likitlerinde bulunan kimyasal maddelerin ısıtıldığında ve solunduğunda akciğerlerde hasara yol açabileceği, ağır metal içerebileceği ve popcorn akciğer (bronşiolitis obliterans) gibi ciddi hastalıklara neden olabileceği belirtilmektedir. Ek olarak ürünün patlama riski de bulunmaktadır.

4.       “Nargile içmek akciğer kanseri yapar mı?”

Evet. Nargile dumanında bulunan katran, karbonmonoksit, ağır metaller ve kanserojen maddeler, akciğer hücrelerinde DNA hasarına neden olarak akciğer kanseri riskini önemli ölçüde artırır.

5.       “Nargileyi bırakmak için ne yapmalıyım?”

Nargileyi bırakmak için en etkili yol, profesyonel yardım almaktır. Doktor, psikolog veya bağımlılık uzmanlarından destek almak, sigara bırakma polikliniklerine başvurmak veya destek gruplarına katılmak süreci kolaylaştırabilir. Ayrıca tetikleyicilerden uzak durmak ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek de önemlidir.