DİKKAT! LÖSEMİ SOĞUK ALGINLIĞINA BENZER BELİRTİLERLE BAŞLAYABİLİR

Lösemi, yani kan kanseri çocuklarda en sık görülen kanser türü olup, tüm çocukluk çağı kanserlerinin yüzde 30-35’ini oluşturur. Başlangıçta genellikle soğuk algınlığı veya grip benzeri belirtilerle kendisini gösterebilen löseminin aileler tarafından fark edilmesi uzun zaman alabilir. Çok sık tekrarlayan veya tedaviye rağmen bir türlü tam olarak geçmeyen bu tür belirtilerin önemsenerek alanında uzman bir hekime başvurulması önem taşımaktadır. Çünkü lösemide ancak erken tanı ve erken tedavi, hastanın yaşam şansını büyük ölçüde artırabilir. Kan hücrelerinin kemik iliğinde kontrolsüz ve anormal şekilde çoğalmasıyla ortaya çıkan bir kanser türü olan lösemi, hastaya özel planlanan doğru ve gelişmiş tedavi yöntemleri ile günümüzde artık büyük başarı oranları ile tedavi edilebilmektedir.

Kansızlık ve Enfeksiyonlara Yatkınlık Görülebilir

Normalde kemik iliği; kırmızı kan hücreleri (alyuvarlar), beyaz kan hücreleri (akyuvarlar) ve trombositleri (pıhtılaşma hücreleri) dengeli bir şekilde üretir. Lösemide ise bu denge bozulur; olgunlaşmamış beyaz kan hücreleri (blastlar) hızla çoğalarak, normal kan hücrelerinin üretimini engeller. Bu durum; kansızlık, enfeksiyonlara yatkınlık ve kanama eğilimi gibi belirtilere yol açar. Lösemi, çocukluk çağı kanserleri arasında en sık görülen türdür. Tüm çocukluk çağı kanserlerinin yaklaşık %30-35’ini oluşturur. Çocuklarda en sık görülen tipi ise Akut Lenfoblastik Lösemi (ALL)’dir olup, çocukluk çağı lösemilerinin yaklaşık %75-80’ini oluşturmaktadır. İkinci sıklıkta ise Akut Myeloid Lösemi (AML) gelmektedir.

Löseminin Ortaya Çıkmasındaki 6 Risk Faktörüne Dikkat!

1.       Genetik ve kalıtsal faktörler: Bazı doğumsal (konjenital) sendromlar lösemi riskini belirgin biçimde artırır:

a.       Down sendromu (Trizomi 21)

b.      Fanconi anemisi

c.       Bloom sendromu

d.      Ataksi-telenjiektazi

e.      Klinefelter sendromu

f.        Neurofibromatozis tip 1 (NF1)

2.       Radyasyon maruziyeti: 

a.       Yüksek doz iyonize radyasyon

b.      Anne karnında yüksek doz radyasyon

3.       Kemoterapi veya diğer ilaçlara maruziyet: Daha önce başka bir kanser türü nedeniyle kemoterapi alan çocuklarda sekonder (ikincil) lösemi gelişebilir:

a.       Alkilleyici ajanlar

b.      Topoizomeraz inhibitörleri

4.       Çevresel ve kimyasal etkenler: 

a.       Benzen gibi organik çözücülere maruziyet

b.      Tarım ilaçları (pestisitler)

c.       Ağır metaller

d.      Endüstriyel kimyasallar

5.       Bağışıklık sistemi bozuklukları: 

a.       Doğumsal immün yetmezlikler (örneğin; Wiskott-Aldrich sendromu ve SCID)

b.      Edinsel immün baskılanma (örneğin; organ nakli sonrası post-op immünsupresif tedavi)

6.       Diğer olası faktörler: Bazı viral enfeksiyonlar da etkili olabilir.

Löseminin 8 İşaretini Önemseyin!

Çocukluk çağı lösemisi, başlangıçta genellikle soğuk algınlığı veya grip benzeri belirtilerle ortaya çıkabilir. Bu nedenle aileler tarafından fark edilmesi güç olabilir. Ancak belirtiler genellikle uzun sürer, tekrarlayıcıdır ve tedaviye rağmen bir türlü geçmez:

1. Kansızlık (anemi) belirtileri: Halsizlik, çabuk yorulma, baş dönmesi, vb.

2. Kanama eğilimi: Diş eti kanamaları, burun kanamaları ve ciltte kendiliğinden çıkan morluklar (ekimoz)

3. Enfeksiyonlara yatkınlık: Sık veya uzun süren enfeksiyonlar

4. Kemik ve eklem ağrıları

5. Karın şişliği veya karında kitle

6. Lenf bezlerinde büyüme: Boyun, koltuk altı veya kasık bölgesinde ağrısız şişlikler

7. Genel durum değişiklikleri: İştahsızlık, kilo kaybı, gece terlemeleri, vb.

8. Nörolojik belirtiler: Özellikle ileri evrelerde görülür: Baş ağrısı, kusma, görme bozukluğu, denge sorunları, vb.

Kesin Tanı “Kemik İliği Aspirasyon Biyopsisi” ile Konulur

1.       Anamnez ve fizik muayene: Tanı süreci, hekimin hastanın belirtilerini ve muayene bulgularını değerlendirmesiyle başlamaktadır:

a.       Solukluk, morluk, ateş, lenf bezi büyümesi, karında şişlik ve kemik ağrısı gibi bulgular sorgulanır.

b.      Karaciğer ve dalak büyüklüğü, lenf nodları, ciltte peteşi/morluk gibi fizik muayene bulguları not edilir.

2.       Laboratuvar incelemeleri: Yalnızca fizik muayene bulguları ile tanı konulmaz, laboratuvar incelemeleri de gerekmektedir: Gerekli kan testleri yapılır:

a.       Tam kan sayımı (Hemogram)

b.      Periferik yayma (PY)

3.       Radyolojik görüntüleme: Ultrasonografi ile karaciğer-dalak büyüklüğü gibi organomegali varlığı veya karında kitle mevcudiyeti sorgulanır.  

4.       Kemik iliği aspirasyon biyopsisi: Kesin tanıyı koydurur. Lösemi tanısının altın standardıdır.

Erken Tanı, Tedavinin Başarısı için Önemlidir!

Lösemi hızla ilerleyen, ancak erken teşhis edildiğinde tedaviyle tamamen iyileşme şansı yüksek bir hastalıktır. Çocukluk çağı akut lenfoblastik lösemisinde (ALL) erken tanı ve uygun tedaviyle iyileşme oranı oldukça yüksektir. Hastalık ileri evrede tanındığında organ tutulumu artar, tedavi süreci zorlaşır ve başarı oranı düşer.

Erken tanı konulan çocuklarda; ciddi kansızlık, enfeksiyon veya kanama gelişmeden tedavi başlanabilir. Dalak, karaciğer, beyin gibi organlarda yayılım oluşmadan müdahale edilir. Bu sayede hem hayati risk, hem de tedaviye bağlı yan etkiler azalır. Lösemi erken evrede yakalandığında, genellikle daha kısa süreli ve daha az yoğunluktaki kemoterapi protokolleri yeterli olur. Ailelerin ve çocuğun psikolojik yükünü azaltır. Uzun hastane yatışları ve komplikasyonlar önlenebilir.

Lösemiler yüksek oranda tedavi edilebilir hastalıklardır. Tanı anında ailelerde ciddi bir psikolojik travma ortaya çıkabilse de tedaviye odaklanmaları, doktorlarıyla iyi bir koordinasyonla motive olmaları çok önemlidir. Ebeveynler belirti ve bulguların farkında olmalı ve vakit kaybetmeden uzman hekime başvurmalıdır.