SARSILMIŞ BEBEK SENDROMU

Sarsılmış bebek sendromu, bebeğin şiddetli bir biçimde ve zorla sarsılması sonucu oluşan bir beyin hasarıdır. Önemli ölçüde beyin hasarına yol açabilen bu durum, ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Sadece 5 saniye kadar kısa süreli bir sarsıntı bile bu sendroma yol açabilmektedir. 2 yaşın altındaki bebeklerde daha sık yaşanıyor olsa da, çocuklarda 5 yaşına kadar görülebilir. Sarsılmış bebek sendromu; çoğunlukla oyun ya da uyutmak amaçlı ve istemeden değil, bir öfke ya da sinirle ve kasıtla bebeğe verilen bir hasar sonucunda meydana gelir. Yani özetle, çocuk istismarının bir türüdür.

Sarsılmış Bebek Sendromu Nedir? 

Sarsılmış bebek sendromu, özellikle 2 yaş altı bir bebeğin, örneğin çok ağladığı gerekçesi ile öfke, sinir, vb. hislerle kasıtlı bir biçimde sarsılması sonucunda beyinde meydana gelen hasar kaynaklı ortaya çıkan bir sendromdur. Bebeklerin beyinleri yetişkin bireylere kıyasla daha yumuşaktır ve boyun kasları daha zayıftır. Bebeği sarsma hareketinde bulunmak da bebeğin beyninin kafatasının iç kısmına tekrarlı ve şiddetli bir şekilde çarpmasına yol açar. Bu darbeler sonucunda ise beyinde morarma, kanama ve şişme meydana gelebilir. Bebekte beyin hasarı yanı sıra kemik kırılması, omurga hasarı ve kafa travması belirtileri ortaya çıkabilir. Sonuç olarak bebek gelişimi olumsuz etkilenir.

Yaşanan sarsılmış bebek sendromu, hemen teşhis edilmezse veya şiddete bağlı olarak teşhis edilse bile kalıcı beyin hasarına yol açabilir ve hatta bebeğin ölmesine sebep olabilir. Sarsılmış bebek sendromundan kısmi biçimde kurtulan bebek ve çocuklarda ise ilerleyen yaşlarda öğrenme bozuklukları, nöbetler, epilepsi, körlük ve gelişim bozukluğu gibi problemler görülebilir.

Sarsılmış Bebek Sendromunun Belirtileri Nelerdir?

Sarsılmış bebek sendromunun kendini belli eden bazı başlıca belirtileri bulunmaktadır. Bu belirtilerden herhangi birisini bebeğinizde görüyorsanız mutlaka en kısa zamanda bir uzman hekime müracaat etmeniz gerekiyor demektir.

Sarsılmış bebek sendromunun belirtileri arasında vücutta kırıklar, bebeğin alnında şişme ve kızarma, huysuzluk, kusma, nöbet gibi göstergeler yer almaktadır.

A)     Hafif Belirti ve Bulgular: Normal günlük hayatta da karşılaştığımız bu belirtilerden herhangi biri veya bazıları mevcutsa, bebeğinizi her ihtimale karşı bir doktora göstermeniz yararlı olacaktır.

1.       Kusma: Sarsılmış bebek sendromunun en net belirtilerinden birisi bebeğin kusmasıdır. Bebeklerde kusma normal bir durum olsa da normalden farklı sıklıkta kusma gerçekleşiyorsa sarsılmış bebek sendromuna işaret ediyor olabilir.

2.       Huysuzluk, Huzursuzluk, Hırçınlık, Sinir: Sarsılmış bebek sendromu, beynin sallanması sonucunda oluşur. Bebek bu durum sonucunda huysuz olabilir. Tek başına bir belirti olmasa da diğer belirtilerle birlikte ele alındığında kafa travmasına işaret ediyor olabilir.

3.       Baş Ağrısı: Eğer bebekte beyin hasarı gerçekleşmişse, baş bölgesinde ağrı oluşabilir. Çocukluğun ilerleyen yaşlarında daha net anlaşılabilen bu durum da önemli bir belirtidir. 

B)      Ciddi Belirti ve Bulgular: Günlük hayatta karşılaşmadığımız, son derece önemli ve acil müdahale gerektiren belirtilerdir.

1.       Göz Bebeğinde Kanama: Bebeğin kafatasında ve beyin içerisinde meydana gelen hasarlar, kan damarlarına da yansımış olabilir. Bu durum sonucunda göz bebeğinde kanama oluşabilir. Herhangi bir kanama fark edildiğinde hemen acilen bir hastaneye başvurmalıdır.

2.       Sara ve Nöbet Geçirme: Beyin hasarının en önemli belirtilerinden birisidir. Bu durum bir kafa travmasına işaret edebilir. Nöbet, beynin hangi bölgesinin etkilendiğine bağlı olarak farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Bilinç kaybı, boş bakma, kasılma, seğirme ya da titreme nöbetin farklı belirtileri arasındadır. 

3.       Bilinç Kaybı: Bebekte kafa travmasına bağlı olarak bilinç kaybı ortaya çıkabilir. Bilinç kaybı tepkisizlik, uyanmada zorluk ve koma hali şeklinde kendini gösterir. Bebeğinizde bilinç kaybı belirtileri varsa hiç vakit kaybetmeden bebeğinizi hastaneye götürmelisiniz.

4.       Vücutta kırıklar

5.       Şok tablosu

Sarsılmış Bebek Sendromu Tanısı Nasıl Konur?

Sarsılmış bebek sendromu beyin hasarı sonucunda oluşur. Bu hasarın kesin tespiti için bebeğin çocuk nörolojisi bölümüne görünmesi gerekmektedir. Çocuk nörolojisinde hasarın ve sendromun tespiti için Bilgisayarlı Tomografi (BT) taraması gerçekleştirilir. Bu şekilde beyin görüntülemesi yapılır ve sonuca bağlı olarak sarsılmış bebek sendromu kesin tanısı konur.

Sarsılmış bebek sendromu tanı yöntemleri şunlardır:

1.       Görüntüleme Yöntemleri: Sarsılmış bebek sendromunun kesin tanısı için birkaç tıbbi görüntüleme yöntemine başvurulur. Bu görüntüleme yöntemleri sayesinde travmanın boyutu ve buna göre ne tür bir tedavi süreci izleneceği belirlenir.

a.       Bilgisayarlı Tomografi (BT) taraması

b.      Röntgen

c.       Emar (Manyetik Rezonans Görüntüleme-MRG) taraması  

2.       Göz muayenesi: Göz bebeğindeki ve/veya retinadaki kanamayı incelemek için göz muayenesi gerçekleştirilebilir.

3.       Nörolojik muayene: Bebeğinizi çocuk nörolojisine götürdükten sonra doktorun tanıyı netleştirmesi için beyni incelemesi gerekir. Bebeğin uyanıklık düzeyi ve refleksleri kontrol edilir. Göz bebeklerinin büyüklüğü ve ışığa tepkisi ölçülür. Motor fonksiyonlarının yanı sıra dış bulgular incelenir. Röntgen, BT taraması ve MRG taraması ardından tekrar değerlendirme yapılır.  

Sarsılmış Bebek Sendromu Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Bebeğe tanı konulduktan sonra hemen tedavi sürecine başlanır. Böylece vakit kaybı olmadan bebek izlemeye alınır ve iyileşme süreci daha yakından takip edilir. Beyin devamlı takip altında tutularak gelişim takibi ve uygun fizik tedavi gerçekleştirilir.

1.       Yoğun Bakımda Akut Müdahale: Sarsılmış bebek sendromu tanısı konduktan sonra beyinde gerçekleşen hasarın şiddetine ve travmanın boyutuna göre çocuk yoğun bakım ünitesinde ilk akut müdahale ve tedavi gerçekleştirilir. Solunum ya da kalp komplikasyonları gelişirse gerekirse makineyle yaşam desteği sağlanır.

2.       Uzun Vadeli Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon ve Gelişim Takibi: Yoğun bakım sürecinden farklı olarak bebeğin motor becerilerinde meydana gelen olumsuzlukların düzeltilebilmesi için ek rehabilitasyon ve fiziksel terapiye gerek duyulabilir. Tüm bu tedavilerin sonucuna bağlı olarak gelecek süreçlerde bebeğin gelişiminin rutin bir şekilde takip edilmesi çok önemlidir.

Aileler için Önleyici Bilgiler ve Farkındalık 

Sarsılmış bebek sendromunun bebeklerde görülmesinin temel sebebi çocuk istismarıdır. Dolayısı ile ailelerin bu konuda hem kendilerinde ve hem de görüp şahit oldukları diğer ailelerde dikkat etmesi ve düzeltmesi gereken temel faktörler ve farkındalıklar şunlardır:

1.       Bebeklere ve çocuklara nasıl yaklaşılması gerektiği, bebeğe karşı yaklaşım problemleri

2.       Bir başka ailenin çocuğuna olan davranışlara karşı ne tür önlemler alınabileceği

3.       Ailelerin dikkatsizliği

4.       Sinir krizleri ve öfke kontrolü

Çocuk İstimarı, Çocuk Güvenliği ve Hukuki Bilinç

Çocukların güvenliğinin sağlanması aile içerisinde başlar. Bebek ve çocuklarının güvenliğini sağlayamamak, sarsılmış bebek sendromu gibi önemli rahatsızlıkların ortaya çıkmasına sebep olabilir. 

Ailelerin bu konudaki hassasiyeti ve bilgisi, hem kendi, hem de diğer ailelerin bebeklerinin güvenliği açısından da çok önemlidir. Böylece aileler, sadece kendi bebeklerinin değil, diğer bebeklerin de bu konuda bir eksiklik yaşamamasını sağlayabilir. Bu konu hakkında ailelerin hukuki anlamda bir bilince sahip olması oldukça önemlidir.

Bunların yanı sıra aile içerisinde bebeklerin ruhsal sağlığını olumsuz etkileyecek davranışlardan kesinlikle kaçınılmalıdır. Bu durum bebeğin sağlığını uzun vadede olumsuz yönde etkiler. Ebeveynlerin stres düzeyinin bebeklere yansıması olumsuz sonuçlar doğurabilir. Özellikle aile içinde yaşanan anlaşmazlıklar, şiddet, bebeğin ihmal edilmesi ve çocuk istismarı gibi olumsuz davranışların sarsılmış bebek sendromu başta olmak üzere başka pek çok psikolojik ve fiziksel sıkıntıya yol açabileceği bilinmelidir. 

Sarsılmış Bebek Sendromu ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

1.       “Sarsılmış bebek sendromu bebekte kalıcı hasara yol açar mı?” 

Bebeklerin fiziksel ve ruhsal yapısı yetişkin bireylerden daha farklıdır. Bu nedenle sarsılmış bebek sendromu da dahil olmak üzere birçok olumsuz durum, gelecekte kalıcı hasara yol açabilir. Bu kalıcı hasarlar arasında öğrenme güçlüğü, gelişim bozukluğu, körlük, nöbetler, epilepsi, vb. çok önemli sağlık sorunları yer alabilmektedir.

2.       Sarsılmış bebek sendromunda özellikle hangi belirtiler tehlikelidir? 

Örneğin kusma gibi sarsılmış bebek sendromu belirtilerinden bazıları gündelik hayatta bebeğin yaşadığı durumlar olabilir. Ancak şok, koma, nöbet geçirme gibi bazı belirtiler tehlike arz eder ve eğer bebeğinizde bu durumlardan herhangi birini veya bazılarını gördüyseniz acilen bir hastaneye başvurmanız gerekir. 

3.       “Sarsılmış bebek sendromunda bu durum istismar sayılır mı?” 

Evet. Bu düpedüz çocuk istismarıdır. Çünkü bir bebeğin güvenliği ailesinin sorumluluğu altındadır. Bir bebeğin sarsılmış bebek sendromuna yakalanması, ancak o bebeğin bilinçli, öfkeli ve sinirli bir şekilde sarsılması sonucunda oluşur. Yani bebeklerin oyun ya da uyutmak amaçlı çok hafif bir biçimde sallanması gibi durumlar sarsılmış bebek sendromuna neden olmaz.

4.       “Sarsılmış bebek sendromu önceden önlenebilir mi?”

Evet. Bebeklerin sarsılmış bebek sendromuna yakalanması; aile içi sıkıntıların giderilmesi, bebeğe bakış açısının doğru biçimde olması, hukuki bilinç ve çocuk güvenliğinin sağlanmasıyla pek tabii ki önlenebilir. Ayrıca bebekte meydana gelen sarsılmış bebek sendromu aile kaynaklı değil; çevredeki akraba, bakıcı veya bebeğin emanet edildiği başka bir çocuk gibi kişilerden kaynaklı da olabilir. Bu durumun önlenmesi için bebekle ilgili olan her kişinin özenle bilinçlendirilmesi ve bebeğin başka bir çocuğa emanet edilmemesi gerekmektedir.