PNÖMOTORAKS NEDİR?

Pnömotoraks olarak adlandırılan akciğer çökmesi veya akciğer sönmesi, göğüs boşluğuna havanın girerek akciğere baskı oluşturmasıyla akciğerin kısmen çökmesi durumudur. Sadece yetişkinlerde değil, çocuklarda da görülebilen bir durumdur. Delici göğüs yaralanması, bazı tıbbi durumlar veya altta yatan akciğer hastalığından kaynaklanan hasar pnömotoraksa neden olabilir. En belirgin semptomları ise ani göğüs ağrısı ve nefes darlığıdır. Müdahale edilmediği durumlarda akciğerin çökmesi yaşamı tehdit eden bir olay haline gelebilir.

Pnömotoraks Nedir?

Pnömotoraks, akciğerin dışındaki plevral boşluk içine hava dolmasıyla bu havanın akciğere baskı yaparak akciğerin kısmen çökmesidir. Acil müdahale gerektirir. Pnömotoraks, göğse darbe gibi bir yaralanmadan veya KOAH gibi akciğer hastalıkları durumlarından kaynaklanabilir. Uzun vadede etkisi farklılaşabilen akciğer sönmesi, hava hacmi büyük olduğu durumlarda kalbi etkileyebilir.

Pnömotoraks Belirtileri Nelerdir?

Pnömotoraks belirtileri ani şekilde gelişerek, göğüste şiddetli ağrı ve nefes darlığı şeklinde görülür. Akciğerdeki hava kaçağının büyük olduğu durumda akciğer ciddi oranda sönerek komplikasyonlara neden olabilir. Nabzın hızlanması (taşikardi), vücudun maviye dönmesi (siyanoz) ve öksürük diğer pnömotoraks belirtileri arasında sayılır.

Pnömotoraks belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Göğüste aniden gelişen keskin, bıçaklayıcı bir ağrı

• Hızlı nefes alma ve/veya nefes darlığı

• Öksürük

• Tansiyon düşmesi (düşük kan basıncı)

• Ciltte, dudaklarda, parmak uçlarında siyanoz olarak bilinen maviye dönüş

• Hızlı bir kalp atış hızı ve nabız (taşikardi)

• Akciğerin sönen tarafa doğru yer değiştirmesi

• Tükenmişlik hissi

Pnömotoraks Neden Olur?

Pnömotoraks, akciğer dokusunun zarar görmesi, dış etkenlere maruz kalarak akciğer zararının yırtılması ya da tıbbi nedenlere bağlı olarak gelişebilir. Bu durum geliştiğinde, hava akciğer zarının dışına sızarak akciğerin doğal olarak genişlemesini engeller.

Pnömotoraks Oluşma Nedenine Bağlı Olarak Şu Şekilde Sınıflandırılabilir:

1.       Basit pnömotoraks: Plevral boşluk içerisine hava dolmasına rağmen doku ve organ hareketlerinde zararın olmadığı durumda görülür.

2.       Açık pnömotoraks: Hızlı müdahale gerektiren bir durum olarak ortaya çıkarak akciğerdeki hava kaçışının dış etkenler nedeniyle oluşmasıdır. Bu noktada akciğer bütünüyle sönebilir.

3.       Primer pnömotoraks: Belli bir etkenin neden olmadığı, kendiliğinden ortaya çıkan pnömotoraks çeşididir. Bu durumun altında kronik rahatsızlıklar ya da başka sağlık sorunları olabilir.

4.       Sekonder pnömotoraks: KOAH gibi çeşitli akciğer hastalıklarının sonucunda akciğerin hava kaçırarak plevral boşluk içerisine dolması durumudur.

5.       Tansiyon pnömotoraks: Ciddi müdahale gerektiren bir pnömotoraks şekli olan tansiyon pnömotoraks, havanın ciğerlere girebildiği ancak dışarı çıkamadığı durumda gerçekleşir. Tek yönlü etki nedeniyle göğüs içinde basınç oluşur.

Pnömotoraks Risk Faktörleri Nelerdir?

Pnömotoraks risk faktörleri; akciğer hastalıkları, enfeksiyon, solunum yetmezliği, genetik sebepler, tütün kullanımı ve travmalar nedeniyle gerçekleşir. Akciğer çökmesinin yaşandığı bu durum bazı kişilerde sorunsuz iyileşse de bazılarında ise ciddi komplikasyonlar görülebilir.

Pnömotoraksa neden olan risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir:

1. Akciğere darbe alma ya da kaza sonucunda yaşanan travmalar

2. Tütün ürünü kullanmak

3. Akciğerin zayıflaması, akciğer hastalıkları, enfeksiyon, solunum yetmezliği nedeniyle risk oluşması

4. Ailede pnömotoraks öyküsünün olması gibi genetik sebepler

Pnömotoraks Nasıl Teşhis Edilir?

Uzmanlar genellikle akciğerleri dinledikten sonra ve görüntülemeyi kullanarak çökmüş bir akciğeri teşhis eder.

Pnömotoraks için yararlanılabilecek tanı yöntemleri şunlardır:

•             Göğüs röntgeni

•             Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması

•             Akciğer ultrasonu (USG)

•             Arteriyel kan gazı (AKG) testi: Kandaki oksijen ve karbondioksit seviyelerini ölçmek için uygulanabilir.

Pnömotoraks Tedavisi Nasıl Olur?

Pnömotoraks tedavisi nedenine, ciddiyetine ve boyutuna bağlı olarak farklılık gösterebilir. Pnömotoraksın küçük olduğu vakalarda uzman doktor, sadece oksijen tedavisi ile kişinin kalp ve solunumunu düzenli takip eder. Bunun dışındaki vakalarda pnömotoraks tedavisi ayrıca şunları içerir:

• Oksijen tedavisi

• Torasentez: Göğüsteki havayı boşaltmak için pnömotoraks tarafındaki kaburgaların arasına geçici bir iğne yerleştirilerek yapılır.

• Torakostomi: Hava basıncını azaltmak için yapılan göğüs tüpü drenajıdır.

• Plöredez: Akciğerin tekrar çökmesini önlemek için yapılır.

• Ameliyat: Bazı kişilerde delinmiş akciğerin iyileşebilmesi için ameliyat ihtiyacı bulunur.

Pnömotoraks Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

1.       “Pnömotoraks tehlikeli mi?”

Pnömotoraks, nadiren de olsa ölümcül sonuçlara neden olabilir. Bu nedenle, erken müdahale bu noktada oldukça önemlidir. Akciğerden sızan havanın kalp ve ciğere baskı yaratması ani tansiyon düşmelerine (ani hipotansiyon) neden olabilir.

2.       “Pnömotoraks kendi kendine geçer mi?”

Belirtileri hafif olarak seyreden bir pnömotoraks vakası, oksijen tedavisi ve düzenli takiple farklı bir tedaviye ihtiyaç duymadan kendiliğinden iyileşebilir.