MRSA NEDİR, NASIL BULAŞIR?

Metisiline dirençli Staphylococcus aureus (MRSA), cilt altında yaşayan ve antibiyotiğe direnç gösteren bir bakteri türüdür. Bu bakteriler, vücudun çeşitli bölgelerinde yaşayabilir. Cilt enfeksiyonuna neden olan MRSA, tedavi edilmediği takdirde ciddi durumlara yol açabilir. Kalabalık ve hijyenik olmayan alanlarda bulaşma  riski artar ve herkese bulaşabilir. Çıban ve apse görünümünde ortaya çıkan bu bakteri türü, sivilce ile karıştırılabilir. Sert ve kırmızı bir yumru olarak görünüp ağrı verebilir. MRSA bakterisinin hastane ve toplum kaynaklı bazı çeşitleri bulunup her yaş grubundan herkese bulaşabilir.    

MRSA Nedir?

MRSA bakterisi, sağlıklı kişilerin deri ve mukozalarında ortaya çıkabilen ve antibiyotiğe karşı hassasiyet göstermeyen duyarsız bağışıklık kazanmış bir bakteri türüdür.  Saç ve kıl kökleri, burun gibi birbirinden farklı bölgelerde sıklıkla görülür. Bakterinin neden olduğu şişlik, diğer alanlardan farklı bir cilt bölgesi olarak görünebilir.MRSA bakterisi, dolaşım sistemi ve yara enfeksiyonları ile pnömoni (zatürre) gibi ciddi sorunlara da neden olabilir. Bu bakteri çeşidi, stafilokok enfeksiyonlarını tedavi etmek için kullanılan antibiyotiklere karşı direnç gösterir. Bağışıklık sistemi zayıflayan ya da açık yara bulunan kişilerde MRSA bakterisi enfeksiyonlara sebep olabilir.

Şişlik ve kabarcıkların çıkmasına sebep olan bu bakteri, ilerlediği zaman kan zehirlenmesi (sepsis) ve septik şok yaşatabilir. Staphylococcus aureus adlı bakteri genellikle boğaz ve cilt florasında ortaya çıkar. Ten, kirlenmiş alan veya kalabalık ortamlardan bulaşan MRSA enfeksiyonu, acil tıbbi müdahale gerektirebilir. Hastalığın belirtileri ve şiddeti, ortaya çıktığı bölgeye göre değişkenlik gösterebilir. Dirençli bakteri enfeksiyonlarına neden olabileceği için erken teşhis ve tedavi önemlidir.        

MRSA Bakteriyel Enfeksiyonu Nasıl Bulaşır?

MRSA bakteriyel enfeksiyon türü, enfekte kişinin teni ve eşyaları ile yüzeylerden bulaşabilir. Hijyen ile doğrudan ilişkisi olan bu bakteri, kirli ve kalabalık alanlarda kolay bir şekilde yayılır.

MRSA’nın Bulaşması Nasıl Önlenebilir?

Şu hijyen kurallarına dikkat edilerek MRSA’nın bulaşması önlenebilir ve yayılması azaltılabilir

1.       Elleri sık sık yıkamak

2.       Yara bandını değiştirmek

3.       Enfekte kişilerin izolasyonu

4.       Eşyaları yüksek sıcaklıkta yıkamak

MRSA’nın Türleri Nelerdir?

MRSA bakterisi, HA ve CA olmak üzere 2 türe sahiptir:

1.       HA-MRSA: Hastane ve bakımevi gibi tıbbî tesislerde yayılan enfeksiyonlar ile doğrudan bağlantılıdır. Kirli çamaşır ve zayıf sterilize edilen cerrahî aletlerle temas eden kişilere bulaşma ihtimali yüksektir. Düzenli diyalize giren, hastaneye kaldırılan, huzurevinde yaşayan ya da rahatsızlıkları nedeni ile bağışıklık sistemi zayıflayan kişiler risk grubu içerisinde yer alır.

2.       CA-MRSA: Enfeksiyonu olan kişiler ile ten teması kurulduğu zaman doğrudan bulaşabilir. Özellikle çocuk bakımevi, cezaevi, kamp yerlerinde çalışan, temas sporlarına katılan veya sağlıksız koşullarda yaşayan kişiler, bu hastalığa yakalanabilir.         

MRSA Belirtileri Nelerdir?

Yaygın kullanılan antibiyotik çeşitlerine direnç gösteren MRSA, cildin derin dokularında meydana gelip etkileri değişkenlik gösterebilir. MRSA’nın yaygın görülen belirtileri şunlardır:

1. Kızarıklık, şişlik ve hassasiyet meydana gelir. Bölge, sıcak ve ağrılı bir hâle gelir.

2. Cilt üzerinde ağrılı ve irin dolu kabarcıklar oluşur. 

3. Kaşıntı ve sürekli tahriş hissi yaratabilir. İyileşme süreci uzayarak yayılma riski artabilir.

4. Enfeksiyon yayılmaya başladığı zaman ateşlenme de ortaya çıkabilir. 

5. Halsizlik, yorgunluk ve kas ağrısı hissedilebilir. 

6. Hastalık ilerlediği zaman kan zehirlenmesi (sepsis) ihtimali doğabilir. Bu durumda nefes darlığı, taşikardi, düşük kan basıncı ve bilinç bulanıklığı gibi komplikasyonlar görülebilir.

7. MRSA, akciğerleri etkileyerek zatürre (pnömoni) semptomlarına neden olabilir. Göğüs ağrısı, öksürük, solunum güçlüğü ve yeşil balgam gibi komplikasyonlara yol açabilir.

8. İdrar yolu enfeksiyonu (IYE) ile kişilerin bulanık ve kötü kokulu bir biçimde idrara çıkmasına sebep olabilir. Genellikle sonda/kateter kullanan hastalarda yaygın olarak görülen bir sorundur. 

MRSA Tedavisi Nasıl Olur?

MRSA bakteriyel enfeksiyonu, ilgili bakterinin antibiyotiğe karşı direnç göstermesi sonucu özel bir tedavi yöntemi gerektirir. Tedavi süreci, antibiyotik ile birlikte enfekte bölgenin temizliği ve hastanın bağışıklığının güçlendirilmesi gibi yöntemleri kapsar. Antibiyotik direnci, enfeksiyonların tedavisini zorlaştırıp hastalığın şiddetini artırabilir.

A)     MRSA tedavisi için kullanılan bazı özel antibiyotik etken maddeleri nelerdir?

1. Vankomisin: Yaygın olarak kullanılan intravenöz (IV) antibiyotiklerden biridir. Ciddi enfeksiyonlarda tercih edilir.

2. Linezolid: Oral ve intravenöz olarak alınan bu ilaç, pnömoni (zatürre) ve cilt enfeksiyonlarında kullanılabilir. 

3. Daptomisin: Kan dolaşımı enfeksiyonlarının tedavisinde etkilidir.

4. Klindamisin

5. Mupirosin

6. Tetrasiklin

7. TMP/SMX (Trimetoprim/Sulfametoksazol)

B)      MRSA bakterisinin antibiyotiğe yüksek direnç göstermesinin nedeni nedir?

Bunun sebebi, bakterinin hücre duvarında mutasyon oluşturmasıdır. Antibiyotik, bakteriyi öldürmek yerine, tam tersine çoğalmasını sağlayabilir:

1.       Amoksisilin direnç mekanizması: Bu mekanizmayı, mecA geni ve yatay gen transferi ile biyofilm oluşumu ve atık pompalar oluşturur.

2.       Penisilin direnç mekanizması: Bakterilerin PB2A proteinini sentezlemesi ile gerçekleşir.

Metisiline dirençli Staphylococcus aureus (MRSA) tedavisi; Klindamisin, Mupirosin ve Tetrasiklinler gibi güçlü ilaç seçenekleri ile gerçekleştirilebilir.

C)      Günümüzde antibiyotik direnci oluşumunu kolaylaştıran durumlar nelerdir?

1. Gereksiz antibiyotik kullanımı: Soğuk algınlığı ve gribal enfeksiyonlarda gereksiz antibiyotik kullanımı, bakterilerin direnç kazanmasını sağlayabilir.

2. Antibiyotiklerin yanlış kullanımı: İlaç direnci olan bakterilerin sayısında artışa yola açabilir.  

D)     Dirençli hastalara uygulanan, antibiyotik tedavisine alternatif tedavi yöntemleri nelerdir?

1. Faj terapisi: MRSA bakterilerini hedefleyen bakteriyofajlar, antibiyotik tedavisine alternatif olarak uygulanır.  

2. İmmünoterapi: Bağışıklık sistemini bakterilere karşı güçlendiren deneysel bir yaklaşım türüdür. 

3. Taşıyıcı bölgenin tedavisi: Burun ve boğaz gibi bölgelere uygulanan kremler ile iyileştirilebilir.

E)      Yoğunbakım ünitesi (YBÜ) şartları veya tek kişilik oda gerekir mi?

Multidisipliner bir süreç gerektiren hastalık, doğru ilaç seçimi ve enfekte bölgenin etkili yönetimi ile iyileştirilebilir. Metisilin, penisilin ve amoksisilin gibi antibiyotiklere direnç gösteren MRSA tedavi sürecinde hastalar, yoğun bakım ünitelerinde yatabilir. Hastalığın şiddetine göre yatış süresi uzayabilir. MRSA bakterisi taşıyan hastalar, tek kişilik odada izole edilerek enfeksiyonun yayılımı önlenir. Doğru tedavi planı, hastanın sağlık öyküsü ve hastalığın seyrine bağlı olarak olası enfeksiyon hastalıkları bu şekilde önlenebilir.   

Staph Enfeksiyonu ile MRSA Arasındaki Farklar Nelerdir?

Staph bakterisi, vücudun çeşitli bölgelerinde enfeksiyona neden olur. Çıban, impetigo ve yumru gibi yumuşak doku enfeksiyonlarından zatürre (pnömoni), kan dolaşımı ile kemik ve eklem sorunlarına kadar birbirinden farklı hastalık türü yaratabilir. MRSA ise metisiline dirençli Staphylococcus aureus kelimelerinin kısaltması olup Staph bakterisinin birçok antibiyotiğe dirençli bir alt türüdür. Bu 2 bakterinin arasındaki fark antibiyotiğe gösterdiği direnç, bulunma yeri, şiddeti, yayılma şekli, yok olma süresi ve uygulanan tedavi yöntemlerinden meydana gelir.

Staph enfeksiyonu ile MRSA arasındaki farklar şu şekildedir:

1. Antibiyotiğe gösterdiği direnç:

   • MRSA: Yaygın antibiyotiklere karşı yüksek direnç gösterir.

   • Staph enfeksiyonu: Daha az dayanıklılık gösterir.

2. Uygulanan tedavi yöntemleri:

   • MRSA: Güçlü ilaç alternatifleri ile iyileştirilebilir.

o    Staph enfeksiyonu: Yaygın antibiyotikler ile tedavi edilir.

3. Bulunma yeri:

o    MRSA: Hastane ve bakımevi gibi sağlık tesislerinde yoğun bir şekilde bulunur.

3. Staph bakterisi: Çevrenin doğal bir parçası olarak insanlarda yaygın bir şekilde görülebilir.

4. Yok olma süresi: MRSA'nın yok olma süresi, Staph bakterisine göre ortalama 2-3 kat daha uzundur. 

5. Şiddeti ve yayılma şekli: MRSA, Staph enfeksiyonundan daha agresif ve istilacı olabilir. Bu özellik, hızlı yayılması anlamına gelebilir.   

MRSA Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

1.       “MRSA öldürücü müdür?”

Metisiline dirençli staphylococcus aureus (MRSA), bağışıklık sistemi normal kişilerde öldürücü olarak kabul edilmese de ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Cilt ve yumuşak dokuyu etkilemekle başlayıp ilerlediği takdirde kan dolaşımını, akciğeri, kalbi ve diğer organları olumsuz yönde etkileyebilir. Kaşıntı ve kızarıklık gibi hafif semptomları olduğu gibi septik şok ve organ yetmezliği gibi ölümcül komplikasyonlar da oluşturabilir. Bağışıklık sistemi güçsüz olan kişilerde daha hızlı bir şekilde yayılıp hayatı tehdit eder hâle gelebilir.

2.       “MRSA cilde nasıl bulaşır?”

MRSA, bakteri ile enfekte olan kişilere veya hayvanlara temas başta olmak üzere kirlenen yüzeylere dokunarak da bulaşabilir. MRSA bakterisini taşıyan ve hasta olan kişiler ile cilt temasında bulunulduğunda bulaşabilir. Kapı kolu, banyo eşyası, hastanede kullanılan araç-gereç ve örtü gibi kontamine olan nesneler aracılığı ile kolay bir şekilde yayılabilir. Bakteri ile kolonize olan çiftlik hayvanları ile temas sonucu da bulaşma riski yüksektir. 

3.       “MRSA antibiyotikle geçer mi?”

Antibiyotiklere karşı yüksek bir direnç gösteren enfeksiyon, ancak özel ilaçlar ile tedavi edilebilir. Hastanın durumu ve enfeksiyon şiddetine göre Vankomisin, Linezolid, Klindamisin ve TMP-SMX gibi özel antibiyotik türleri ile tedavi edilebilir. Hekimler tarafından bakterinin duyarlılığı takip edilerek gerektiği zaman ilaç değişikliği gerçekleştirilebilir. İlaçların eksik ya da yanlış kullanımı, bakteriye karşı direnci artırabilir. 

4.       “MRSA tekrarlar mı?”

MRSA, antibiyotiklere direnç gösteren bir stafilokok bakteri türüdür. Enfekte olan kişiler ya da kontamine yüzeylerden bulaşma ihtimali yüksektir. Dolayısıyla daha önce hastalığı geçiren kişiler, bağışıklık sistemi zayıfladığı zaman enfekte yüzeyler ile temas ettiyse tekrar yakalanabilir. Kişisel eşyalarınızı paylaşmayarak, ellerinizi sık sık yıkayarak ya da yüzeylerin temizliğine dikkat ederek bu tekrarlama riskini azaltabilirsiniz.  

5.       “Staph enfeksiyonu geçiren bir kişi MRSA olur mu?”

Bu, hastanın kendini korumasına bağlı olarak değişen bir durumdur. Kişisel eşyalarınızın temizliğine veya kişisel hijyeninize dikkat etmediğiniz zaman MRSA bakterisine yakalanabilirsiniz. MRSA, Staph enfeksiyonuna neden olan bakterilerin bir türü olup cilt bariyerini aştığı takdirde çeşitli hastalıklara neden olabilir. Staph enfeksiyonuna bağlı hastalıkları geçiren bir kişinin özenli davranmadığı sürece MRSA olma riski mevcuttur.