BEBEKLERDE VE ÇOCUKLARDA KULAK AĞRISI NEDEN OLUR?

Kulak ağrısı, bebek ve çocuklarda sıkça karşılaşılan ve genellikle bir enfeksiyona bağlı olarak gelişen sağlık sorunlarından biridir. Genel olarak soğuk havalarda kendini gösteren nezle, grip ve sinüzit gibi üst solunum yolu hastalıklarının burun ve genizdeki enfeksiyonlardan orta kulağa ulaşması neticesinde orada orta kulak iltihabına sebebiyet vererek ağrı yapabilir. Her yaştaki bebek ve çocuklarda çok sık karşılaşılan bir durumdur.

A)     BEBEKLERDE KULAK AĞRISI NEDENLERİ:

Bebeklerde Kulak Ağrısı Nedir?

Bebeklerde kulak ağrısı genellikle bağışıklık sisteminin zayıf olmasından kaynaklı gelişen enfeksiyonlar sonucunda ortaya çıkan bir sağlık sorunudur. Yenidoğan döneminden itibaren bebeklik sürecinin her zamanında yaşanabilen yaygın bir durumdur.

Bebeklerde Kulak Ağrısı Neden Olur?

1. Yüksek basınca veya yüksek frekanslı sese maruziyet: Yaz ve kış aylarında kalabalık ortamlarda, yüksek basınç değişimlerinde, ses ve gürültü gibi yüksek frekanslara maruz kalınması bebeklerde kulak ağrısına sebep olmaktadır.

2. Orta kulak iltihabı (Otitis media): Bebeklerde de ortaya çıkabilen ve antibiyotik tedavisi gerektiren bir enfeksiyon rahatsızlığıdır. Şiddetli kulak ağrısı yapar.

3.       Orta kulakta sıvı birikmesi (Seröz otit): Soğuk algınlığı, vb. üst solunum yolu enfeksiyonları   sonrası orta kulakta sıvı birikebilir.

4. Emzirme pozisyonu: Bebek emzirilirken yatay pozisyonda kalırsa, boğazdan orta kulağa sıvı kaçabilir ve bu da kulak ağrısı yapabilir.

5. Biberon kullanımı: Yatarak biberonla beslenen bebeklerde sıvının kulağa kaçma riski artar.

6.       Boğaz reflüsü: Kulak ağrısı kaynağı olabilmektedir.

7. Diş çıkarma: Özellikle diş çıkarma dönemleri sancılı, ağrılı ve ateşli olabilmektedir. Bu süreçler kulakta baskı ve ağrı yaratabilir. Yani dişin ağrısı kulağa yansıyabilir.

Bebeklerde Kulak Ağrısı Belirtileri Nelerdir?

Bebeklerin konuşma yetileri henüz tam gelişemediği için, teşhis edilmesi zor bir durumdur. Gözlemlemek ve hangi durumlarda tepki verdiğini anlamak oldukça önemlidir. Bebeklerin kulak ağrısını anlamak için dikkat edilmesi gereken işaretler şunlardır:

1. Özellikle gece ağlamalarında artış ve huysuzluk

2. Nedensiz yere sürekli ağlama ve huzursuzluk

3. Beslenme sırasında ağlama veya emmek istememe

4. Sık sık kulağını kaşıma veya çekiştirme, elini kulağına götürme, kulakları ile oynama

5. Uykusuzluk ve sık uyanma, gece uyku problemi

6. Ateş

7. Denge kaybı veya başını eğik tutma

8. Kulaktan akıntı gelmesi ve geçici kısmi yüz felci (geç kalınmış enfeksiyon belirtisi olabilir)

Bebeklerde Kulak Ağrısı Nasıl Geçer?

Bebeklerde kulak ağrısı; hem bebeği, hem de anneyi yoran ve huzursuz eden bir durumdur. Süreci doğru ilerletmek ve varsa enfeksiyon durumlarını kontrol altına almak için tanının bir an evvel belirlenmesi, tedavi sürecinin de hızlıca başlamasını sağlayacaktır.

1. Doktor kontrolü: Bebeklerde kulak ağrısı belirtileri gözlendiği durumda, öncelikle mutlaka bir çocuk doktoruna başvurulmalıdır. Kulak zarı hasarı riski nedeniyle evde doktora danışmadan kulak damlası kullanmaya başlamak gibi uygulamalardan kaçınılmalıdır.

2. İlaç tedavisi: Doktor önerisiyle belirli ilaçlar başlanabilir.

3. Bebeklerde kulak ağrısını evde geçirmenin yolları: Bebeklerde kulak ağrısı süreçleri çeşitli nedenlerle olabilmekte ve doktor kontrolleri ile uygulanan tedavi yöntemleri dışında evde uygulanabilecek yöntemler de bulunmaktadır. Bu yöntemler tamamen iyileşmeyi sağlayan değil, iyileşmeye destek yöntemlerdir:

   1. Hassas şekilde kulak temizliği: Bebeğin kulak ağrısını hafifletmeye yardımcı olur.     

   2. Kulağa su kaçmasını önleyici önlemler alınması: Bebekte kulak ağrısı oluşumunu engellemeye yardımcı olur.

   3. Sıcak, soğuk ve kalabalık ortamlarda bulunmamasına dikkat edilmeli: Bebeğin sıcak ortamlarda ve soğuk ortamlarda, çok fazla kalabalıkta olması düşük bağışıklık sisteminin etkisiyle enfeksiyonlara daha yatkın olmasını sağlar.

   4. Kişilerle temastan kaçınılmalı: Enfeksiyona yatkın düşük bağışıklık sistemi sebebiyle bebeğin yüzüne ve ellerine başa birinin temasından kaçınılmalı. Birçok hastalık dokunmak ve öpmek durumlarından geçebileceği için bu yakın temas durumlarına dikkat edilmeli.

   5. Buhar banyosu: Burun tıkanıklığını azaltarak kulak basıncını hafifletebilir.

   6. Dik emzirme pozisyonu: Bebeğin başını hafif yukarıda tutarak sıvının orta kulağa kaçması önlenebilir.

   7. Gece çok sık beslenmemeli: Yatmadan sık besleme yapmak, bebeğin kulak ağrısını çok artırabilir. Bu nedenle, özellikle geç saatte beslenme konusunda dikkatli olunmalıdır.

Bebeklerde Kulak Ağrısı Belirtileri Görüldüğünde Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

Bebeklerde belirtiler iyi bir gözlemle fark edilebilir. Günlük durumlarla karıştırılabilecek tepkilere dikkat edilmeli ve farklı davranışlar gözetilerek, öncelikle bir çocuk doktoruna başvurulmalıdır. Bazı durumlarda aciliyet söz konusu olabilir. Aşağıdaki durumlar ve belirtilerde zaman kaybetmeden bir çocuk doktoruna başvurulması gerekir:

1.       Kulaktan sarı-yeşil renkte akıntı gelmesi

2.       Yüksek ateşin 3 günden uzun sürmesi

3.       6 aydan küçük bir bebekte kulak ağrısı belirtisi varsa

4.       Ağrıya eşlik eden denge bozukluğu varsa

B)      ÇOCUKLARDA KULAK AĞRISI NEDENLERİ:

Çocuklarda Kulak Ağrısı Nedir?

Çocuklarda kulak ağrısı; genellikle orta kulakta enfeksiyon, sıvı birikmesi ya da kulak kiri kaynaklı ortaya çıkan, bazen de üst solunum yolu enfeksiyonunun bir yansıması olarak 1 veya her 2 kulakta ağrı olarak ortaya çıkan bir semptomdur. Kulak enfeksiyonları en fazla 6 ay-2 yaş arasındaki bebek ve çocuklarda görülür. 8 yaşına kadar da yaygındır. Daha büyük çocuklar ve yetişkinler de kulak ağrısı yaşayabilirler, ancak bu durum küçük çocuklarda olduğu kadar sık görülmez.

Kulak ağrısı, genellikle enfeksiyon kaynaklı olmakla birlikte, erken fark edilip doğru yöntemlerle tedavi edildiğinde kısa sürede iyileşebilir. Ailelerin çocuklarının davranışlarını iyi gözlemlemesi ve kulak ağrısı belirtilerini ciddiye alması oldukça önemlidir. Unutulmamalıdır ki, zamanında alınan önlemler daha ciddi sorunların önüne geçebilir.

Neden Kulak Ağrısı Çocuklarda Yetişkinlere Oranla Daha Fazla Görülür?

Kulak enfeksiyonlarının ve buna sekonder ortaya çıkan kulak ağrısının çocuklarda yetişkinlere oranla daha fazla görülmesinin sebepleri şunlardır:

1.       Östaki borularının yetişkinlerdeki kadar iyi çalışmaması: Kulak zarının arkasında sıvı birikmesine neden olur.

2.       Bağışıklık sistemlerinin henüz yetişkinlerdeki kadar olgunlaşmamış olması: Bağışıklık sistemleri enfeksiyonla savaşma konusunda henüz gelişme aşamasındadır.

Çocuklarda Kulak Ağrısı Neden Olur?

1.       Orta kulak iltihabı (Otitis media): Orta kulak iltihabı, üst solunum yolu enfeksiyonlarına bağlı olarak gelişmektedir. Kulakta bulunan Östaki borusunun düzgün çalışmaması sıvının orta kulak boşluğuna boşalmasını zorlaştırır ve işitme zorluğu yaratır. Bakteriler ve virüsler çocuklarda kulak enfeksiyonlarına neden olabilir. Kulak enfeksiyonlarında orta kulak sıvısı enfekte olunca genel olarak şiddetli kulak ağrısı ortaya çıkar.

2.       Dış kulak iltihabı (Otitis eksterna): Genellikle yüzme (“yüzücü kulağı” da denir) ve duş alma gibi durumlarda kulakta kalan suyun enfeksiyona neden olmasıyla oluşur.

3.       Kulakta basınç değişimi: Uçak yolculuğu sırasında ve yüksek yerlere çıkıldığında oluşan ani basınç değişimleri kulak ağrısına sebep olur.

4.       Kulakta yabancı cisim: Özellikle küçük çocukların oyun esnasında kulaklarına soktukları nesnelerden kaynaklı ağrı oluşabilir.

5.       Diş çıkarma: Küçük çocuklarda diş tamamlanma süreçleri hem her şeyi ağızlarına götürdükleri için enfeksiyona daha açık olmaya sebebiyet vererek, hem de dişleri çıkarma esnasındaki ağrılar kulağa yansıyarak kulak ağrısı oluşabilir. Özellikle de alt azı dişleri çıkarken kulakta yansıyan ağrı yapabilmektedir.

6.       Boğaz enfeksiyonları: Enfeksiyonlar, boğaz ve bağlı olarak orta kulak ile birlikte kulağa baskı ve kulak ağrısı yapar.

7.       Allerji: Burun tıkanıklığına sekonder östaki borusunda tam fonksiyon bozukluklarına neden olarak kulak ağrısı ortaya çıkartabilir.

Çocuklarda Kulak Ağrısı Belirtileri Nelerdir?

Kulak ağrısına eşlik eden belirtiler genellikle enfeksiyonlar sonrasında belirgin olarak ortaya çıksa da altta yatan nedene bağlı olarak değişkenlik gösterebilir:

1. Kulakta zonklama

2. Kulakta oluşan ani ve keskin ağrılar

3. Huzursuzluk

4. Uyumada güçlük

5. Kulaktan sıvı akıntısı (sarı-yeşil iltihaplı ya da berrak olabilir)

6. Denge kaybı

7. Yemek yerken ağlama (özellikle yutkunma sırasında ağrı ve baskı hissi)

8. Yüksek ateş ve/veya kulak çevresinde sıcaklık artışı

Çocuklarda Kulak Ağrısı Nasıl Geçer?

Kulak ağrısı için uygulanacak tedavi altta yatan nedenlere bağlı olarak değişir.

1.        İlaç tedavisi: Ateş şiddetliyse ve orta kulak iltihabı kaynaklıysa, doktor önerisi ile antibiyotik tedavisi başlanır. Ateş veya orta kulak iltihabı gözlenmeyen durumlarda doktor önerisi ile ağrı kesiciler ile desteklenerek ağrı azaltılabilir.

2.       Burun açıcı spreyler: Burun tıkanıklığının sebebi allerji veya viral hastalıklar kaynaklıysa östaki borusunun işlevini kolaylaştırmak için doktor önerisi ile kullanılabilir.

3.       Kulak tüpleri (timpanostomi tüpleri): Sıklıkla kulak enfeksiyonu geçiren çocuklarda eğer işitme kaybı gibi sonuçlar görülmeye başlandıysa, doktor tarafından gerekli görülme durumunda kulaklara tüp yerleştirilebilir. Bu tüpler 12- 18 ay boyunca kalabilir.

4.       Çocuklarda kulak ağrısını evde geçirmenin yolları:

a.       Sıcak kompress: Kulaktaki ağrının hafiflemesini sağlayan sıcak havlu ve termoforlar ağrının azalmasına yardımcı olabilir.

b.      Soğuk algınlığı ve solunum yolu hastalıklarından korumak: Özellikle hayatın ilk yıllarında soğuk algınlığını önlemek için çocuğun kişisel temizlik eğitimine ve dirseklere öksürmek gibi alışkanlıklara sahip olmasını sağlamaya özen gösterilmeli. Ortak alanlarda kişisel ürünlerin paylaşılmamasının önemi vurgulanabilir. Bu tip detaylar dikkat edilmesi, çocukların mikroplara karşı korunmasına yardımcı olur.

c.       Pasif içici olmamasına özen gösterilmeli: Sigara dumanına maruziyet, hem mikrobik durumları ve hem de tıkanıklıkları artırır.

d.      Aşılarını güncel tutmaya özen gösterin: Bebek ve çocukların bütün zorunlu ve özel-ücretli aşıları, çocuk doktorları gözetiminde kontrol edilmelidir.

e.      Kulağa su kaçmasını önlemek: Yüzme ve banyo yapma gibi durumlarda kulağın içerisine su kaçmasını engellemek için pamuk veya kulak tıkaçlarından destek alınabilir.