BEBEĞİM NEDEN BU KADAR ÇOK KUSUYOR?

Bebeklerde kusma, özellikle ilk aylarda ve beslenme sonrasında gerçekleşir ve oldukça yaygındır. Ebeveynler arasında endişe verici bir durumdur. Genellikle doğal bir süreç olan kusma genel olarak bir hastalık olarak görülmez ve genellikle kendiliğinden geçer. Ancak geçmeyen kusma altta yatan başka bir hastalık belirtisi olabilir. Bu nedenle kusma olduğunda telaşlanmamalı, ancak gözlem yapılmalıdır.  

Bebeklerde Kusma Nedir?

Bebeklerde kusma, yaygın olarak karşılaşılan bir durumdur. Genellikle sindirim sisteminin yeni gelişmeye başlamasından dolayı, süt emerken hava yutma gibi nedenlerden olabilir ve genellikle kendiliğinden geçer. Çoğu ebeveynin karşılaştığında endişe duyduğu ve telaşlandığı bir süreçtir. Kusma, normal aralıklarla oluyorsa bir hastalık belirtisi olarak ortaya çıkmaz. Ancak normalden çok daha fazla olması, başka bir bulgu olmasa bile bir hastalık belirtisi olarak tanımlanabilir; ancak bu şekilde tanımlamak için gözlem yapmak önemlidir.

Bebeklerde kusma genellikle süt emerken hava yutma gibi nedenlerden kaynaklanır. Bu durum endişe edilecek bir sorun değildir ve kendiliğinden geçer. Ancak kendiliğinden geçmeyen, en az 12 saatten uzun süren kusma durumları bebeklik ve çocukluk hastalıkları belirtilerinden biri olabilir. Bebekler kusma durumunda hızla su kaybedebilir. Bu nedenle kusmada devamlılık görüldüğünde derhal bir uzman hekim ile iletişime geçmek önemlidir.

Kusmaya Eşlik Edebilen Diğer Belirtiler Nelerdir?

Başka belirtiler göstermemesi olasıdır, ancak bebek kusması yanındaki diğer belirtilerle devam ediyorsa ciddi bir sorun olabilir. Kusma ile birlikte gözlemlenebilen ve derhal bir uzman hekim ile iletişime geçilip tıbbi tedavi desteği alınması gereken diğer yaygın belirtiler şunlardır:

1. İshal

2. Ağrı veya rahatsızlık hissi sebebiyle huzursuzluk-ağlama

3. Sürekli veya şiddetli öksürük

4. 3-6 saat boyunca tuvalet yapamama

5. Emmeyi reddetme

6. Kurumuş dudak veya dil

7. Ağlama durumunda az veya hiç gözyaşı gelmemesi

8. Aşırı yorgun veya uykulu olma

9. Halsizlik

10. Şişkin mide

11. İshalde kan görülmesi

Bebeklerde Kusma Neden Olur?

A)     Bebeklerde Kusmanın Fizyolojik Nedenleri: Bunlar, kendiliğinden geçebilecek nedenlerdir.

1.       Sindirim sistemi gelişiminin henüz tam olarak tamamlamamış olması

2.       Aşırı beslenme

3.       Emerken hava yutma

4.       Beslenme güçlüğü: Bebekler, beslenme ve sütün nasıl içileceği de dahil olmak üzere her şeyi sıfırdan öğrenmek zorundadır. Kusmanın yanı sıra, bebekler beslendikten sonra da ara sıra kusabilir. Bu durum en sık ilk aylarda görülür. Bu durum, bebeğin midesinin yiyecekleri sindirmeye henüz alışmamış olmasından kaynaklanır ve ayrıca sütü çok hızlı yutmamayı veya aşırı beslememeyi de öğrenmelerine olanak sağlar. Beslenme sonrası kusma genellikle ilk aydan sonra durur. Kusmayı durdurmak için bebeğin emzirme aralarını açmak önerilir. Ancak bebek sık sık veya çok şiddetli kusuyorsa bir uzman hekime bildirmek gerekir. Zira her zaman beslenme güçlüğü deyip geçmek doğru değildir.

B)      Bebeklerde Kusmanın Patolojik Nedenleri:

1.       Akut gastroenterit (Sindirim sistemi enfeksiyonu): "Mide gribi" olarak da bilinir. Bebek ve çocuklardaki kusmanın yaygın bir nedenidir ve genellikle yaklaşık 1 hafta içinde iyileşen bir virüsten kaynaklanır. Bebeklerdeki gastroenteritin belirtileri şunlardır:

·         Yaklaşık 24 saat süren kusma döngüleri

·         Hafif sulu, akışkan kaka veya ishal

·         Huzursuzluk veya ağlama

·         İştahsızlık

·         Mide krampları ve ağrısına bağlı gece uyku problemi

·         Ateşe de neden olabilir, ancak bu bebeklerde daha az yaygın görülür.

·         Dehidratasyon (Sıvı kaybı): Genellikle yetişkinlerde ve daha büyük çocuklarda ciddi değildir, ancak bebeklerde çok ciddi bir sorundur. Bir bebekte dehidratasyon belirtileri varsa derhal bir uzman hekim ile iletişime geçmek gerekir. Dehidratasyon belirtileri şunlardır:

o    Kuru cilt, ağız veya gözler

o    Anormal uyku hali

o    8-12 saat boyunca ıslak bez olmaması

o    Zayıf ağlama

o    Gözyaşsız ağlama

2.       Reflü: Tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi, bazı bebeklerde de asit reflüsü görülebilir. Bu durum, bebeğin hayatının ilk aylarında kusmaya yol açabilir. Asit reflüsünden kaynaklanan kusma, midenin üst kısmındaki kaslar çok gevşediğinde meydana gelir. Bu durum, bebeğin beslenmeden kısa bir süre sonra kusmasına neden olur. Çoğu durumda, bebekler büyüdükçe mide kasları güçlenir ve reflü kendiliğinden geçer. Bu durum geçene kadar, reflü kaynaklı kusmayı yavaşlatmaya yardımcı olmak için yapılabilecek uygulamalar şu şekildedir:

·         Aşırı beslemekten kaçınmak

·         Daha az ve daha sık beslemek

·         Bebeğin gazını sık sık çıkarmak

·         Bebeğini dik tutmak

·         Beslendikten sonra yaklaşık 30 dakika boyunca bebeği gözetim altında dik pozisyonda güvenli bir şekilde destekleyerek tutmak

3.       Soğuk algınlığı: Bebekler, bağışıklık sistemleri hâlâ gelişim aşamasında oldukları için kolayca soğuk algınlığına yakalanırlar. Bir bebek yılda 7-8 kez soğuk algınlığı geçirebilir. Bebek ve çocuklarda soğuk algınlığı belirtileri yetişkinlere göre daha uzun sürebilir. Bebeklerde soğuk algınlığı ve grip viraldir, yaklaşık 1 hafta sürer ve geçer. Bazı durumlarda sekonder bakteriyel (viral olmayan) bir enfeksiyona dönüşebilir ve böyle bir enfeksiyonu tedavi etmek için bebeğin ilaç tedavisine ihtiyacı olabilir. Soğuk algınlığı, bebeklerde çoğunlukla şu semptomlara neden olmaktadır:

·         Ateş olmadan kusma

·         Burun akıntısı

·         Burunda çok fazla mukus (tıkanıklık) olması

·         Kusmaya neden olan şiddetli öksürük nöbetleri

4.       Kulak enfeksiyonu (Otit): Kulak enfeksiyonları, bebeklerde ve çocuklarda yaygın görülen bir hastalıktır. Bunun nedeni, kulak tüplerinin yetişkinlerdeki gibi dikey değil yatay olmasıdır. Ancak, bebeklerdeki kulak enfeksiyonunu temizlemek için ilaç tedavisine ihtiyaç duyuluyorsa uzman hekimin önerilerine dikkat edilmelidir. Nadir durumlarda, ciddi veya üst üste sık sık geçirilen kulak enfeksiyonları doğru ve zamanında tedavi edilmediğinde bebeğin iç kulağına zarar verebilir. Bebeklerde kulak enfeksiyonlarının yaygın belirtileri şunlardır:

·         Baş dönmesi ve denge kaybına sekonder ateş olmadan mide bulantısı-kusma

·         Bir veya iki kulakta birden ağrı

·         Kulaklarıyla oynama, kulaklarını çekiştirme veya kaşıma

·         Huzursuzluk

·         İshal

5.       Aşırı ısınma: Bebekler sıcak havalarda veya çok sıcak bir evde ya da arabada hızla aşırı ısınabilirler. Bunun nedeni, minik vücutlarının ısıyı terleterek dışarı atma yeteneğinin daha az olmasıdır. Bebeklerdeki aşırı ısınmanın belirtileri şunlardır:

·         Ateş

·         Kusma

·         Dehidratasyon (Susuzluk)

·         Sıcak çarpması

·         Soluk ve nemli cilt

·         Huzursuzluk ve ağlama

·         Uyku hali veya gevşeklik

Bebeğin vücudunun aşırı ısındığı gözlemleniyor ve bebeğin davranışları normal halinde görünmüyorsa acil tıbbi yardım almak gerekebilir. Isınma gözlemlendiğinde yapılması gereken ilk uygulamalar şu şekilde olmalıdır:

·         Kıyafetlerini çıkarmak

·         Güneşten ve sıcaktan uzak tutmak

·         Bebek 6 aylıktan küçükse emzirmeye çalışmak

·         Bebek 6 aylık veya daha büyükse su vermek

6.       Taşıt tutması (Hareket tutması): 2 yaşın altındaki bebekler genellikle taşıt tutması yaşamazlar; ancak bazı bebekler araba yolculuğu esnasında kendi etrafında döndürüldüğünde, özellikle de yeni yemek yedikten sonra, mide bulantısı yaşayabilirler. Taşıt tutması, bebeklerde baş dönmesi ve mide bulantısı yaparak kusmaya yol açabilir. Bebeğin şişkinlik, gaz veya kabızlıktan dolayı zaten midesi bulanıyorsa, bu durum daha da olası olabilir. Keskin kokular, rüzgârlı veya engebeli yollar bebeklerin başını döndürebilir. Bulantı daha fazla tükürük salgılanmasına neden olur, bu nedenle bebeğin kusmadan önce daha fazla salya akıttığını fark etmek en yaygın belirtidir. Taşıt tutması riskini en aza indirmenin yolları şunlardır:

·         Bebeklerin uyumaya hazır olduğunda seyahat edilmesi taşıt tutması riskini azaltabilir; zira uyuyan bir bebeğin mide bulantısı hissetme olasılığı daha düşüktür.

·         Başının çok fazla hareket etmemesi için araba koltuğunda iyi desteklendiğinden emin olunmalıdır.

·         Ayrıca, bebeği doyurduktan hemen sonra araba yolculuklarına geçilmemesi kusma riskini azaltır.

7.       Süt intoleransı: Galaktozemi nadir görülen bir süt intoleransıdır. Bebekler, sütteki şekerleri parçalamak için gereken belirli bir enzim olmadan doğduğunda ortaya çıkar. Bu rahatsızlığa sahip bazı bebekler anne sütüne karşı bile hassas olabilir. Galaktozemi, süt veya herhangi bir süt ürünü içtikten sonra mide bulantısı ve kusmaya neden olabilir. Ayrıca hem bebeklerde, hem de yetişkinlerde ciltte döküntü veya kaşıntıya sebep olabilir. Bebek mama ile besleniyorsa, süt proteinleri de dahil olmak üzere herhangi bir süt ürünü için içeriklerini kontrol etmek faydalıdır. Yenidoğanların çoğu doğumda bu nadir durum ve diğer hastalıklar için taranır. Bu genellikle topuktan kan alma ile yapılmaktadır. Bebeklerde bu nadir durum varsa, topuk tarama testi ile bu rahatsızlığı erken fark etmek kolay olacaktır. Kusmayı ve diğer semptomları durdurmak için bebeğin sütten tamamen uzak durduğundan emin olmak önemlidir.

8.       Pilor stenozu: Bebeklerde infantil hipertrofik pilor stenozu (IHPS) olarak da adlandırılan pilor stenozu, mide ve bağırsaklar arasındaki açıklığın tıkanması veya çok dar olması durumunda ortaya çıkan nadir bir durumdur ve ancak ameliyatla tedavi edilebilir. Pilor stenozu belirtileri şunlardır ve bu belirtilerinden herhangi biri olduğunda, derhal bir uzman hekime bildirilmelidir:

·         Beslenmeden sonra şiddetli kusma

·         Sürekli aç olma

·         Dehidratasyon

·         Kilo kaybı

·         Dalgalı mide kasılmaları

·         Kabızlık

·         Daha az bağırsak hareketi

·         Daha az ıslak bez

9.       İnvajinasyon: Nadir görülen bir bağırsak rahatsızlığıdır. Bu durum, bağırsaklar bir virüsün yaptığı ishal veya diğer sağlık sorunları nedeniyle hasar gördüğünde ortaya çıkar. İnvajinasyon belirtileri şunlardır:

• Ateş olmadan mide bulantısı-kusma

• Yaklaşık 15 dakika süren şiddetli mide krampları

• Ağrı, dizlerini göğsüne doğru kıvırma, ayaklarını karnına çeke çeke ağlama

• Yorgunluk ve bitkinlik

• Dışkılamada kan veya mukus, “çilek jölesi” şeklinde dışkılama

Bebeklerde Kusma İle İlgili Sıkça Sorulan Sorular

1.       “Bebeklerde kusma ne zaman tehlikelidir?”

Bebeklerde kusma, genellikle 12 saati aşan sürelerde devamlı olması, şiddetli diğer belirtilerle birlikte olması ve bebekte gözlemlenen dehidratasyon (susuzluk) belirtileri ile tehlikeli olmaya başlar. Beslenme dışında yaşanan kusmalar gözlemlenmeli ve gün içinde 3-4 kereden fazla olduğunda derhal bir uzman hekim ile iletişime geçilmelidir.

2.       “Bebeklerde kusma olunca ne yapılmalı?”

Kusma esnasında bebeğin sırt üstü pozisyonda olmamasına dikkat edilmelidir. Ani hareketlerden uzak durulmalıdır. Sakince solunum yolunun açık olduğundan emin olacak şekilde bebek dik veya yan tutulabilir. Kusma sonrasında sebebe bağlı uygun yöntemlerle bebeğin kendini iyi hissetmesi sağlanmalıdır. Kusmada devamlılık olduğu durumda derhal bir uzman hekim ile iletişime geçilmelidir.